Beneficjent (nie)rzeczywisty, czyli nadal nie wiadomo, co z podatkiem u źródła od dywidend
Wciąż trudno mówić o utrwalonej linii orzeczniczej w sprawie obowiązku weryfikacji statusu beneficjenta rzeczywistego w kontekście wypłaty dywidendy. Przełomu w tym zakresie nie przyniósł nawet wyrok NSA, który orzekł, że w zakresie zastosowania zwolnienia dywidendowego nie ma obowiązku weryfikacji, czy odbiorca należności posiada status „beneficial owner”.
Przepisy dotyczące podatku u źródła (WHT) nastręczają wielu problemów płatnikom. Winą za ten stan rzeczy należy obarczyć ustawodawcę, nakładającego coraz to nowe obowiązki przy jednoczesnym stosowaniu nieostrych czy też niezdefiniowanych pojęć, jak np. należyta staranność oraz swoistej niekonsekwencji w zakresie interpretacji poszczególnych przepisów. Wśród bolączek płatników wyróżnić można m.in. kwestię konieczności weryfikacji statusu beneficjenta rzeczywistego przy stosowaniu tzw. zwolnienia dywidendowego, wynikającego z art. 22 ust. 4 ustawy o CIT. Zwolnienie to ma zastosowanie m.in. do typowej sytuacji wypłaty dywidendy przez krajową spółkę-córkę do spółki-matki (polskiej albo z innego kraju UE/EOG). Problem dotyczy głównie spółek, które mają zagranicznego udziałowca (akcjonariusza).
Gwoli porządku należy wskazać, że definicja rzeczywistego właściciela (beneficjenta rzeczywistego, ang. beneficial owner) znajduje się w art. 4a pkt 29 ustawy o CIT.
Zagadnienie beneficjenta rzeczywistego w kontekście art. 22 ust. 4 ustawy o CIT było przedmiotem licznych sporów płatników z organami podatkowymi, mających swój finał przed sądami administracyjnymi. Wykładnia wyroków WSA była jednak na tyle rozbieżna, że nie sposób było wskazać dominującą linię orzeczniczą. Oczekiwano więc, że stosowną wykładnię przepisów ukształtują wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Niekorzystny dla płatników wyrok WSA w Poznaniu nie jest prawomocny, jednak mając na uwadze, że zapadł on już po kwietniowym orzeczeniu NSA, należy stwierdzić, że niestety nie można jeszcze mówić o jednolitej linii orzeczniczej. Zagadnienie weryfikacji statusu rzeczywistego właściciela w kontekście wypłaty dywidendy wciąż wymaga więc obserwacji orzeczeń sądów administracyjnych.
Mogłoby się wydawać, że kwietniowy wyrok NSA (sygn. II FSK 240/21) będzie stanowił istotny punkt odniesienia w tym względzie. W uzasadnieniu powyższego wyroku NSA przyjął pozytywną dla podatników wykładnię, tj. że dla skorzystania ze zwolnienia podatkowego przy wypłacie dywidendy konieczne jest spełnienie wyłącznie warunków wskazanych w art. 22 ust. 4-4d. Przepisy te bowiem nie zawierają warunku, że odbiorca należności ma być beneficjentem rzeczywistym. NSA podkreślił jednocześnie, że odmienna interpretacja byłaby naruszeniem językowej wykładni tych przepisów. W konsekwencji – według NSA – przy wypłacie dywidendy nie ma obowiązku weryfikacji, czy odbiorca należności posiada status „beneficial owner”.
Płatnicy powinni wstrzymać się jednak z otwieraniem szampanów. Mimo istnienia wspomnianego wyroku NSA, WSA w Poznaniu w wyroku z 9 lipca 2021 r. (sygn. I SA/Po 230/21) zaprezentował odmienną, niekorzystną dla płatników wykładnię. W tymże wyroku sąd uznał, że dla całościowej oceny skorzystania ze zwolnienia należy wziąć pod uwagę również art. 22c ustawy o CIT, mówiący o wyłączeniu stosowania zwolnienia (m.in. z art. 22 ust. 4) w przypadku sztucznej struktury transakcji. Sąd podzielił zdanie organu podatkowego, który w wydanej interpretacji twierdził, że dla zastosowania zwolnienia płatnik powinien dochować należytej staranności, a jedną z jej przesłanek będzie właśnie weryfikacja statusu beneficjenta rzeczywistego.
Wyrok WSA w Poznaniu nie jest prawomocny, jednak mając na uwadze, że zapadł on już po kwietniowym orzeczeniu NSA, należy stwierdzić, że niestety nie można jeszcze mówić o jednolitej linii orzeczniczej. Zagadnienie weryfikacji statusu rzeczywistego właściciela w kontekście wypłaty dywidendy wciąż wymaga więc obserwacji orzeczeń sądów administracyjnych.
Do czasu wyklarowania się linii orzeczniczej, płatnicy powinni przyjąć bezpieczne podejście i weryfikować status podmiotu otrzymującego dywidendę w kontekście wypełniania definicji beneficjenta rzeczywistego. Alternatywą będzie złożenie wniosku o opinię w zakresie stosowania zwolnienia (WH-WOP). Uzyskanie takiej opinii nie jest proste, ale może być bardzo pomocne w kontekście zmian wprowadzanych w tzw. „Polskim Ładzie”. Od 1 stycznia 2022 r. płatnicy mają być już zasadniczo zobowiązani do pobierania podatku u źródła od nadwyżki wypłat ponad kwotę 2 mln zł. Posiadanie takiej opinii pozwoli ten obowiązek wyłączyć.
Autor: Mateusz Wrzosek