Darowizna pojazdu wykupionego z leasingu. Kiedy nie wystąpi opodatkowanie?
To nieprawda, że darowizna samochodu wykupionego z leasingu wiąże się z koniecznością zapłaty podatku VAT od ceny rynkowej pojazdu. Taka czynność nie spowoduje również obowiązku wykazania przychodu podatkowego – i to niezależnie od tego, czy faktura „wykupowa” wystawiona została na firmę, czy osobę fizyczną. Aby opodatkowanie nie wystąpiło, niezbędne jest jednak alokowanie wykupionego pojazdu do majątku prywatnego, rzeczywisty charakter darowizny i terminowe złożenie deklaracji SD-Z2.
Nowelizacja przepisów ustawy o PIT od 2022 r. wywołała falę dyskusji w zakresie wpływu tych zmian na skutki w obszarze VAT i – co gorsza – wykreowała wiele mitów, które nie znajdują żadnego odzwierciedlenia w przepisach. Jeden z nich dotyczy wystąpienia VAT należnego – i to od wartości rynkowej pojazdu – w sytuacji, gdy samochód osobowy wykupiony z leasingu zostanie podarowany członkowi rodziny.
Darowizna bez VAT
Powstałe w tym obszarze przekłamania skutkują tym, że podatnicy zwracają się do Dyrektora KIS z wnioskami o interpretacje, mającymi rozstrzygnąć wątpliwości dotyczące opodatkowania takiej czynności. Przykładem na to jest m.in. interpretacja z 1 marca 2023 r. (sygn. 0113-KDIPT1-3.4012.674.2022.4.KK). Dość jednoznacznie potwierdza ona, że w sytuacji, w której podatnik przy wykupie samochodu z leasingu – z uwagi na to, że nie będzie on dalej wykorzystywany w działalności gospodarczej – nie odliczy VAT, to późniejsze nieodpłatne przekazanie tego pojazdu w formie darowizny nie będzie skutkowało koniecznością naliczenia VAT należnego.
W takiej sytuacji podatnik dysponuje bowiem swoim majątkiem prywatnym, co nie skutkuje powstaniem obowiązku w obszarze VAT – na identycznej zasadzie, jak przekazanie np. rodzicom lub dzieciom innego używanego sprzętu wykorzystywanego w celach prywatnych.
Darowizna nie jest odpłatnym zbyciem
Nowelizacja przepisów, którą wprowadził Polski Ład, odnosiła się przede wszystkim do podatków dochodowych. W kontekście leasingu najważniejszą zmianą było wprowadzenie obowiązku wykazania przychodu podatkowego z działalności gospodarczej z tytułu odpłatnego zbycia poleasingowego pojazdu, jeśli od wykupu upłynie mniej niż 6 lat.
Darowizna pojazdu na rzecz członka rodziny nie jest odpłatnym zbyciem, więc w przypadku dokonania darowizny samochodu wykupionego z leasingu regulacja o obowiązku wykazania przychodu nie znajdzie zastosowania. Jednocześnie, z uwagi na brak prawa do odliczenia VAT w związku z wykupem pojazdu, który nie jest wykorzystywany w działalności gospodarcze, darowizna nie podlega również opodatkowaniu VAT. Inaczej będzie jedynie w sytuacji, gdy leasingobiorca, wykupując pojazd od firmy leasingowej, zaalokuje go do działalności gospodarczej, odliczając część VAT z faktury „wykupowej”, a następnie zmieni zdanie co do przeznaczenia tego samochodu i przekaże go w charakterze darowizny np. na rzecz członka rodziny. Taka darowizna faktycznie będzie już opodatkowana VAT od wartości rynkowej pojazdu –nawet jeśli zostałaby dokonana po upływie 6 lat od alokacji pojazdu do działalności.
Darowizna pojazdu na rzecz członka rodziny nie jest odpłatnym zbyciem, więc w przypadku dokonania darowizny samochodu wykupionego z leasingu regulacja o obowiązku wykazania przychodu nie znajdzie zastosowania. Jednocześnie, z uwagi na brak prawa do odliczenia VAT w związku z wykupem pojazdu, który nie jest wykorzystywany w działalności gospodarcze, darowizna nie podlega również opodatkowaniu VAT.
Jeżeli więc podatnik z góry zakłada, że wykupiony z leasingu samochód chce następnie podarować członkowi rodziny, powinien tę wolę wyrazić poprzez alokację wykupowanego pojazdu do majątku prywatnego. To jednak wiąże się z brakiem prawa do odliczenia VAT z faktury dokumentującej wykup i możliwości zaliczenia jej do kosztów podatkowych. Alokowanie wykupionego pojazdu do celów prywatnych wiąże się również z brakiem prawa do odliczenia VAT od ponoszonych w związku z samochodem wydatków eksploatacyjnych i zaliczenia ich do kosztów podatkowych.
To, w jaki sposób firma leasingowa wystawi fakturę „wykupową”, tj. czy na osobę fizyczną, czy też na przedsiębiorcę, pozostaje bez znaczenia dla skutków podatkowych po stronie leasingobiorcy. Nawet jeśli faktura została wystawiona na przedsiębiorcę, to jej odbiorcą jest ten sam podmiot i ta sama osoba, która wyraża decyzję o alokacji pojazdu poprzez albo wykorzystywanie tego pojazdu do działalności, albo do celów prywatnych.
Co jeszcze istotne?
Zdecydowanie ważniejsze jest to, by darowizna pojazdu wykupionego po zakończeniu umowy leasingu nie miała fikcyjnego charakteru. W założeniu darowizna to czynność całkowicie jednostronna, odbywająca się kosztem darczyńcy. Oznacza to, że jeśli obdarowany członek rodziny dokona sprzedaży pojazdu po np. 7 czy 8 miesiącach, środki uzyskane z tego tytułu nie mogą „wrócić” do darczyńcy. Transfer takich środków pomiędzy obdarowanym a darczyńcą jednoznacznie świadczyłby o sztucznym charakterze darowizny. To obszar, który mogą potencjalnie kontrolować organy podatkowe.
Istotna jest też kwestia formalna – darowizna na rzecz członka najbliższej rodziny korzysta ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn, ale pod warunkiem złożenia deklaracji SD-Z2 w ciągu maksymalnie 6 miesięcy od jej zaistnienia. To element, o którym wielu obdarowanych niestety zapomina. Tymczasem brak dopełnienia powyższego obowiązku może mieć odczuwalne konsekwencje. Brak złożenia formularza w terminie i ujawnienie majątku przekazanego w formie darowizny np. w trakcie kontroli organu podatkowego, będzie bowiem oznaczał konieczność zapłaty podatku w wysokości 20% jego wartości rynkowej.
Autor: Marta Szafarowska, doradca podatkowy