NSA potwierdza: przychód u lekarza, PIT-11 od firmy farmaceutycznej
Lekarz, biorąc udział w szkoleniach organizowanych i finansowanych przez spółkę, na których ta spółka reklamuje swoje produkty i sprzęt, uzyskuje nieodpłatne świadczenie – tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 2 czerwca 2022 r., sygn. II FSK 2547/19. Wskazano, że decydujące znaczenie ma dobrowolne skorzystanie ze świadczenia przez otrzymującego oraz powstanie po jego stronie wymiernej korzyści ekonomicznej. To kolejny raz, gdy sądy przyznają rację profiskalnemu podejściu organów podatkowych.
Przywołany powyżej wyrok dotyczył spółki z branży farmaceutycznej, która zajmuje się organizowaniem warsztatów medycznych, a także szkoleń dla lekarzy oraz pielęgniarek. W trakcie takich wydarzeń zapewnia ona uczestnikom nocleg, transport do i z miejsca szkolenia, a także wyżywienie. Spółka finansuje ponadto udział lekarzom w kongresach, konferencjach szkoleniowo-naukowych organizowanych przez firmy trzecie, pokrywając koszty takie jak: opłata rejestracyjna, nocleg, transport, ubezpieczenie w podroży. Faktury za takie wydatki wystawiane są bezpośrednio na spółkę i to ona je opłaca –na rachunek wystawcy.
Samo szkolenie prowadzone jest przez pracownika spółki bądź lekarza (niebędącego pracownikiem spółki), z którym zawierana jest umowa zlecenia. Podczas zajęć osoba prowadząca może wykorzystywać produkty lub sprzęt medyczny dystrybuowany przez spółkę. Wydatki związane z noclegiem, transportem czy wyżywieniem wykładowcy również ponoszone są przez spółkę i są na nią fakturowane.
We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej spółka zapytała, czy pokrywając za uczestników wszelkie koszty związane z organizacją i udziałem w szkoleniu, jest ona zobowiązana do wystawiania uczestnikom PIT-8C (obecnie PIT-11) z tego tytułu. To samo pytanie zadano w odniesieniu do pokrywania przez spółkę kosztów udziału lekarzom w konferencjach organizowanych przez firmy trzecie. Natomiast w odniesieniu do wykładowców (niebędących pracownikami spółki), spółka zapytała, czy w wystawionym takiej osobie PIT-11 powinny znaleźć się wyłącznie przychody odpowiadające kwocie wynagrodzenia określonego w umowie, czy również koszty związane z realizacją zlecenia, takie jak transport, zakwaterowanie, wyżywienie – które zapewniła spółka.
Zdaniem wnioskodawcy, w sytuacji gdy pokrywa on lekarzom i uczestnikom szkolenia koszty ich uczestnictwa w wydarzeniu, po ich stronie nie powstaje przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń, który powinien zostać wykazany w informacji PIT-8C (PIT-11). Uzasadniano to faktem, że udział osób w takich szkoleniach, konferencjach czy kongresach leży w interesie spółki, a nie uczestnika, czyli lekarza. Udział medyków jest konieczny, ale wyłącznie w roli adresatów działań reklamowych, np. prezentujących oferowane produkty oraz sposoby ich wykorzystania.
Nie ma działalności, jest przychód
Dyrektor KIS przyznał, że dla wykładowców prowadzących działalność gospodarczą, spółka nie jest zobowiązania do wystawienia informacji PIT-8C (PIT-11) z tytułu nieodpłatnych świadczeń. Inaczej będzie w przypadku wykładowców, którzy nie są przedsiębiorcami. W ich przypadku dojdzie do powstania przychodu.
Lekarze, którzy dobrowolnie biorą udział w konferencji, zdobywają wiedzę o produktach służących leczeniu, które są oferowane przez skarżącą spółkę, w efekcie czego uzyskują dodatkową wiedzę fachową, którą mogą wykorzystać w prowadzonej przez siebie działalności zarobkowej, czego wymiernym skutkiem jest zwiększenie możliwości zarobkowych tych osób. Jak wskazał sąd, oczywistym jest, że tego rodzaju korzyść ma wymierną wartość ekonomiczną.
W pozostałym zakresie organ uznał stanowisko spółki za nieprawidłowe. W uzasadnieniu fiskus przytoczył wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 8 lipca 2014 r. (sygn. K 7/13), odnoszący się do warunków, które powinny zostać spełnione, aby nieodpłatne świadczenie pracownika zostało zakwalifikowane jako przychód ze stosunku pracy. Co istotne, Dyrektor KIS uznał, że pomimo faktu, iż w analizowanej sprawie pomiędzy spółką a lekarzami nie istniał stosunek pracy, to wszystkie z przesłanek wymienionych w orzeczeniu Trybunału zostały spełnione. W konsekwencji, zdaniem fiskusa, lekarze uczestniczący w szkoleniach i warsztatach uzyskują przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń, który powinien zostać zakwalifikowany jako przychód „z innych źródeł”.
Sądy przyznają rację fiskusowi
WSA w Warszawie w wyroku z 14 marca 2019 r. (III SA/Wa 866/18) przyznał rację Dyrektorowi KIS, oddalając skargę spółki. Również sąd odniósł się do wyroku TK z 8 lipca 2014 r., wyjaśniając, że wnioski wyrażone przez Trybunał mają zastosowanie także do nieodpłatnych świadczeń, które są dokonywane poza stosunkiem pracy.
Podobnego zdania był NSA, który oddalił skargę kasacyjną złożoną przez spółkę. W uzasadnieniu do wyroku wskazał, że co do zasady o wystąpieniu przychodu z nieodpłatnego świadczenia decyduje – tak jak w omawianym przypadku – dobrowolne skorzystanie ze świadczenia przez podmiot je otrzymujący oraz powstanie po jego stronie wymiernej korzyści ekonomicznej, którą według obiektywnych wzorców można uznać za przysporzenie ekonomiczne. NSA zgodził się ze stanowiskiem WSA, którego zdaniem lekarze, którzy dobrowolnie biorą udział w konferencji, zdobywają wiedzę o produktach służących leczeniu, które są oferowane przez skarżącą spółkę, w efekcie czego uzyskują dodatkową wiedzę fachową, którą mogą wykorzystać w prowadzonej przez siebie działalności zarobkowej, czego wymiernym skutkiem jest zwiększenie możliwości zarobkowych tych osób. Jak wskazał sąd, oczywistym jest, że tego rodzaju korzyść ma wymierną wartość ekonomiczną, gdyż podnoszenie kwalifikacji przez udział w konferencjach naukowych związane jest z ponoszeniem kosztów uczestnictwa. Lekarze uczestniczący w konferencjach kosztu tego nie ponoszą, gdyż za sprawą skarżącej „świadczenia konferencyjne” otrzymują za darmo. Taka sama sytuacja ma miejsce w przypadku lekarzy wykładowców.
Wyrok nie jest zaskoczeniem i nie odbiega on od dotychczasowego orzecznictwa. Skutkiem tego podejścia jest konieczność wystawienia sponsorowanym beneficjentom PIT-11 – o ile do otrzymanych świadczeń nie mają zastosowania zwolnienia podatkowe.
Autor: Michał Półtorak