Opłata za udzielenie informacji o użytkowniku nie podlega VAT
Czynność polegająca na pobraniu opłaty dodatkowej za przekazanie danych korzystającego na wezwanie organu w przypadku wykroczeń drogowych nie stanowi elementu wynagrodzenia leasingodawcy z tytułu świadczonej przez niego usługi leasingu, a tym samym nie podlega ona VAT. Takie stanowisku zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku, w którym oddalono skargę złożoną przez firmę leasingową.
Wyrokiem z 11 sierpnia 2022 r. (sygn. akt III SA/Wa 81/22) WSA w Warszawie oddalił skargę podatnika, będącego firmą leasingową, na interpretację indywidualną Dyrektora KIS. Spór dotyczył sytuacji, w których właściwe organy zwracają się do leasingodawcy w celu wskazania danych kierującego pojazdem w dacie zdarzenia zarejestrowanego za pomocą fotoradaru. W związku z tym, że strona, czyli finansujący, nie jest użytkownikiem pojazdu, w odpowiedzi na wezwanie każdorazowo wskazuje dane korzystającego na podstawie umowy leasingu, dotyczącej pojazdu, który został wykorzystany do popełnienia wykroczenia. W związku z udostępnieniem właściwym organom informacji, wnioskodawca wskazał, że nalicza opłatę dodatkową i obciąża nią korzystającego. Wnioskodawca wyjaśnił również, że są to kwoty netto, które są dokumentowane fakturami wystawionymi na właściwego leasingobiorcę i są one powiększone o VAT w wysokości 23%. W tak przedstawionym stanie faktycznym, wnioskodawca powziął wątpliwości w zakresie prawidłowości przyjętego systemu opodatkowania takich opłat, a w szczególności, czy zasadne jest obejmowanie ich opodatkowaniem VAT.
Wnioskodawca stanął na stanowisku, że opłata dodatkowa za przekazanie danych korzystającego z przedmiotu leasingu na uzasadnione wezwanie organu krajowego (polskiego) lub zagranicznego jest usługą dodatkową do umowy leasingu i jako taka podlega opodatkowaniu 23% VAT i w związku z tym – z tytułu jej naliczenia – po stronie leasingodawcy powstaje obowiązek podatkowy w podatku VAT…
Dyrektor KIS nie podzielił stanowiska wnioskodawcy, uznając je za nieprawidłowe. W ocenie fiskusa opłaty te nie mogą być traktowane jako usługa pomocnicza do usługi leasingu, tj. nie stanowią one łącznie świadczenia kompleksowego. Obciążenie korzystającego taką opłatą, powiększoną o koszty mandatów, nie służy lepszemu korzystaniu z usługi głównej, tj. usługi leasingu. Jak wskazał Dyrektor KIS, mandaty stanowią należność o charakterze publicznoprawnym, która jest oderwana od usługi leasingu i w żaden sposób jej nie wspomaga. To samo podejście należy zastosować do opłat administracyjnych za udzielenie informacji – nie skutkują one bowiem lepszym korzystaniem z usługi głównej, czyli leasingu pojazdu.
Wnioskodawca nie podzielił stanowiska przedstawionego przez Dyrektora KIS w interpretacji indywidualnej i wniósł skargę do WSA w Warszawie.
We wskazanym już wyroku WSA w Warszawie podzielił stanowisko przedstawione przez Dyrektora KIS, wskazując dodatkowo, że rzeczywistym beneficjentem udostępnienia danych nie jest korzystający, a organ władzy publicznej. W konsekwencji, świadczącym usługi jest leasingodawca, natomiast jej odbiorcą – ten organ. Jak podkreślił WSA, podstawowym błędem ze strony skarżącej jest traktowanie uiszczenia opłaty dodatkowej jako elementu wynagrodzenia z tytułu umowy leasingu, z pominięciem tego, że wspomniana opłata nie stanowi zapłaty za oddanie do użytkowania pojazdu, gdyż z tego tytułu pobierane są określone raty leasingowe. Ponadto, w ocenie WSA, dodatkowa opłata nie stanowi również wynagrodzenia z tytułu wykonywanej na rzecz korzystającego jakiejkolwiek innej usługi towarzyszącej usłudze leasingu, ponieważ po jego stronie w związku z poniesieniem tej opłaty nie występuje żadne przysporzenie, czy też poprawa jakości lub szerszy pakiet korzyści w ramach świadczenia zasadniczego.
Linia interpretacyjna jest ugruntowana i potwierdza stanowisko, zgodnie z którym firma leasingowa nie powinna doliczać VAT ani do kosztów samych mandatów, ani do opłat administracyjnych pobieranych w związku z przekazaniem informacji stosownym organom. Koszt taki powinien być dokumentowany notą księgową.
Należy zaznaczyć, że wskazane orzeczenie jest nieprawomocne, co oznacza, że omawiana sprawa zostanie jeszcze ostatecznie rozstrzygnięta przez NSA.
Jednolite stanowisko fiskusa
Jednak linia interpretacyjna organów podatkowych w powyższej kwestii jest ugruntowana i potwierdza wyżej przedstawione stanowisko, zgodnie z którym firma leasingowa nie powinna doliczać VAT ani do kosztów samych mandatów, ani do opłat administracyjnych pobieranych w związku z przekazaniem informacji stosownym organom. Koszt taki powinien być dokumentowany notą księgową. Potwierdza to m.in. interpretacja Dyrektora KIS z 30 sierpnia 2018 r. (nr 0114-KDIP4.4012.390.2018.1.MPE). Wynika z niej, że „opłaty z tytułu pokrycia mandatu związanego z popełnieniem wykroczenia przez korzystającego z leasingu mają charakter publicznoprawny, wynikający z odrębnych przepisów prawa, są bezzwrotne i przymusowe. Mandaty karne pobierane są z tytułu popełnienia wykroczenia zagrożonego karą w postaci mandatu, określonego w odpowiednich przepisach – mają one zatem charakter sankcyjny. Jak wskazał Dyrektor KIS: „podmiot popełniający wykroczenie otrzymuje taki mandat, lecz nie otrzymuje w zamian żadnego świadczenia, które przynosiłoby mu korzyść. Wnioskodawca, w sytuacji przeniesienia ciężaru należności publicznoprawnej na podmiot, który faktycznie powinien ją ponieść, nie będzie świadczyć żadnej usługi na rzecz leasingobiorcy związanej w sposób bezpośredni z zawartą umową leasingu. Tym samym, w omawianej sprawie nie zachodzi żaden związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy świadczoną usługą leasingu a zwrotem kosztów mandatów karnych”. Organ podsumował, że w konsekwencji nie można uznać, że obciążanie korzystającego z leasingu kwotą mandatu stanowi element usługi kompleksowej. Kwoty mandatów karnych – przenoszone przez wnioskodawcę na leasingobiorców – nie spełniają żadnej z dyspozycji z art. 7 czy art. 8 ustawy, nie stanowią czynności opodatkowanej VAT i w konsekwencji pozostają poza zakresem opodatkowania tym podatkiem.
W przypadku powiązanej z omawianym tematem kwestią braku prawa do odliczenia VAT po stronie korzystającego z tytułu ponoszenia takich opłat dorobek interpretacyjny również jest klarowny. Taki kierunek potwierdził m.in. Dyrektor IS w Bydgoszczy w interpretacji z 31 stycznia 2017 r. (nr 0461-ITPP2.4512.927.2016.1.RS), w której korzystającemu odmówiono prawa do odliczenia VAT od takiej opłaty, twierdząc, że opłata z tytułu udzielenia informacji o użytkowniku pojazdu, którą leasingodawca obciąża korzystającego, nie może być traktowana jako wynagrodzenie za dostawę towaru lub świadczenie usług, gdyż leasingobiorca nie nabywa żadnego świadczenia, z którego mógłby odnieść (chociażby potencjalnie) konkretną korzyść o charakterze majątkowym. W związku z powyższym – w świetle art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT korzystającemu nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktury otrzymanej od leasingodawcy, która dokumentuje przedmiotową opłatę.
Z identycznym stanowiskiem można spotkać się również w interpretacji Dyrektora KIS z 11 lipca 2022 r. (nr 0112-KDIL1-1.4012.187.2022.2.HW).
Takie opłaty nie podlegają VAT
W świetle przedstawionego orzecznictwa, firmy leasingowe nie powinny kwalifikować tego typu opłat za udzielenie informacji o użytkowniku pojazdu, którą ponosi korzystający, jako świadczenia, które miałoby charakter usługowy, ponieważ w związku z poniesieniem takiego kosztu korzystający nie odnosi żadnej korzyści. Wydatek nie usprawnia (polepsza) jakości samej usługi leasingu.
Wykonanie obowiązku w postaci poinformowania właściwych organów o użytkowniku pojazdu w ogóle nie ma charakteru usługowego – jako czynność z natury nieodpłatna (na rzecz właściwych organów) – zaś korzystający ponosi koszt z tym związany w związku z pewnym wysiłkiem administracyjnym, który firma leasingowa musi podjąć. Co jednak istotne – z uwagi na to, że jak już wspomniano – wydatek ten nie powoduje podniesienia jakości usług leasingu, które nabywa korzystający i nie przynosi mu innych pozaleasingowych, korzyści, to należy przyjąć, że obciążenie korzystającego takimi opłatami nie powinno być opodatkowane VAT. Potwierdza to również jednolite i ugruntowane stanowisko organów podatkowych i sądów.
Autor: Piotr Piechowicz