Umowy leasingu operacyjnego. Kiedy zgłaszać schemat?

Umowy leasingu operacyjnego. Kiedy zgłaszać schemat?

Mimo że obowiązek raportowania schematów podatkowych MDR wszedł w życie 1 stycznia 2019 r., praktyka dotycząca kwalifikowania – jako schemat podatkowy – umów leasingu operacyjnego nie jest jednolita. Z wątpliwościami w tym zakresie mierzą się m.in. leasingobiorcy, którzy są informowani przez niektórych finansujących o zgłoszonym schemacie i numerze NSP nadanym przez Szefa KAS. Jak wynika z wyjaśnień Ministra Finansów, w takich przypadku leasingobiorca nie zawsze będzie zobowiązany do przesłania informacji MDR-3 jako korzystający.

Nie tak dawno minęły już cztery lata, odkąd w polskim systemie prawnym pojawiły się przepisy dotyczące raportowania schematów podatkowych. Wydawać by się mogło, że jest to wystarczająco długi czas na ewentualne zidentyfikowanie i wyeliminowanie niejasności obecnych w prawie i praktyce jego stosowania, zwłaszcza tych, które od samego początku spędzały podatnikom zobowiązanym do raportowania sen z powiek.

Czy leasing to schemat?

Jedną z transakcji, która w kontekście raportowania schematów podatkowych budziła najwięcej kontrowersji była – i pozostaje nadal – umowa leasingu operacyjnego. Wątpliwości mnoży dodatkowo niejednolita praktyka firm leasingowych, które do podobnie skonstruowanych umów podchodzą w różny sposób, jeśli chodzi o realizację obowiązków z zakresu MDR. Z różnym podejściem firm leasingowych w stosunku do umów zawieranych na analogicznych warunkach spotykają się też leasingobiorcy, co może budzić co najmniej zakłopotanie, szczególnie w przypadku podmiotów korzystających z usług różnych finansujących. Zdarza się, że niektórzy z nich, kierując się daleko posuniętą ostrożnością, zgłaszają zawierane umowy jako schematy podatkowe, przekazując stosowną informację leasingobiorcy, a także przekazując im uzyskany od Szefa KAS numer NSP. W niemal identycznych sytuacjach inni leasingodawcy składają natomiast – na prośbę leasingobiorcy – oświadczenie, że zawierane przez nie umowy leasingu nie wypełniają, ich zdaniem, przesłanek pozwalających zakwalifikować je jako schematy podatkowe.

Które z tych stanowisk jest prawidłowe i jak w przypadku takich rozbieżności powinien zachować się leasingobiorca, który w świetle regulacji MDR zidentyfikuje się jako potencjalny kwalifikowany korzystający? Czy w takiej sytuacji leasingobiorca powinien zaraportować osiągnięcie korzyści podatkowej z tytułu zawarcia przez siebie umowy leasingu operacyjnego na formularzu MDR-3? Jeśli tak, to w stosunku do których zawartych przez siebie umów leasingu? Czy tylko tych zgłoszonych przez leasingodawcę jako schematy podatkowe? Czy też powinien postępować konsekwentnie stosując jednolitą praktykę bez względu na to, jak zachowa się w przypadku danej umowy leasingu finansujący?

Jednoznacznej odpowiedzi na wyżej postawione pytania nie wyczytamy wprost z przepisów Ordynacji podatkowej, które regulują kwestie związane z raportowaniem schematów podatkowych. Nie znajdziemy jej również w wyjaśnieniach podatkowych, jakie Minister Finansów wydał 30 stycznia 2019 r. Co więcej, wbrew zapowiedzi zawartej w wydanych wówczas wyjaśnieniach, z której wynikało, że w przyszłości mogą one zostać uzupełnione lub zmienione w oparciu o dane wynikające z praktyki stosowania regulacji MDR, do dziś żaden tego typu suplement nie został opublikowany.

MDR-3 nie zawsze konieczne

Na stronie internetowej Ministerstwa Finansów pojawiła się natomiast dodatkowa zakładka https://www.podatki.gov.pl/mdr/kontakt/, na której zamieszczane są pytania i odpowiedzi dotyczące problemów, na jakie podatnicy napotykają w swojej praktyce stosowania przepisów regulujących raportowanie schematów podatkowych. Z perspektywy omawianego tematu pewną pomocą może być odpowiedź Ministra Finansów udzielona na pytanie nr 8, które pośrednio odnosi się do umowy leasingu:

„Czy w przypadku złożenia przez promotora informacji MDR-1 o danym schemacie podatkowym standaryzowanym, korzystający w konsekwencji zawsze zobowiązany do składania informacji MDR-3 w odniesieniu do tego schematu?”

Odpowiedź udzielona na ww. pytanie sugeruje, że zgłoszenie określonej transakcji przez podmiot będący potencjalnym promotorem (a więc – odnosząc to na grunt opisywanego tematu – firmę leasingową) jako standaryzowanego schematu podatkowego nie zawsze obliguje potencjalnego kwalifikowanego korzystającego (czyli leasingobiorcę) do zaraportowania korzyści podatkowej na formularzu MDR-3.

Informację MDR-3 korzystający składa tylko wówczas, gdy dokonywał jakichkolwiek czynności będących elementem schematu podatkowego lub uzyskiwał wynikającą z niego korzyść podatkową. Według Ministra Finansów korzystający może zatem uznać, że nie ma podstaw do składania informacji MDR-3, mimo iż w danym przypadku promotor dokonał przekazania informacji MDR-1 o danym uzgodnieniu jako schemacie podatkowym i nawet, jeżeli Szef KAS nadał NSP.

Minister podkreśla, że „informację MDR-3 korzystający składa tylko wówczas, gdy dokonywał w danym okresie rozliczeniowym jakichkolwiek czynności będących elementem schematu podatkowego lub uzyskiwał wynikającą z niego korzyść podatkową”.

Według Ministra Finansów korzystający może zatem uznać, że nie ma podstaw do składania informacji MDR-3, mimo iż w danym przypadku promotor dokonał przekazania informacji MDR-1 o danym uzgodnieniu, jako schemacie podatkowym i nawet, jeżeli Szef KAS nadał NSP na podstawie opisu i danych przedstawionych przez promotora. Oznacza to, że korzystający, w oparciu o swoją znajomość stanu faktycznego, ma prawo uznać, że dane uzgodnienie nie jest schematem podatkowym i w związku z nim nie powstają po jego stronie obowiązki w zakresie składania informacji MDR-3.

Uwaga na nietypowe warunki

Udzielając odpowiedzi na powyższe pytanie, Minister posłużył się również przykładem, który odnosi się wprost do umowy leasingu.

Opisano przypadek spółki leasingowej, która poinformowała (jako promotor) przedsiębiorcę będącego leasingobiorcą (jako korzystającego) o NSP schematu podatkowego. Uzgodnienie miało – według promotora – polegać na zawarciu umowy leasingu. Leasingobiorca miał jednak pełną wiedzę na temat okoliczności zawarcia tej umowy i był w stanie ocenić i wykazać, że uzgodnienie nie spełnia żadnej cechy rozpoznawczej.

Zatem, bazując na tak wyrażonym stanowisku Ministra Finansów, leasingobiorca może przyjąć założenie, które jest obecnie powszechne w praktyce raportowania schematów podatkowych w odniesieniu do zawieranych umów leasingu operacyjnego. Zgodnie z nim dana umowa uznawana jest za schemat podatkowy dopiero wtedy, jeśli jej warunki będą nietypowe. Może na to wskazywać przykładowo:

  • opłata wstępna będzie ustalona na poziomie wyższym niż 40% wartości początkowej przedmiotu leasingu,
  • nieliniowy harmonogram spłat rat leasingowych (sezonowy harmonogram spłat rat leasingowych),
  • uwzględnienie w harmonogramie rat leasingowych rat balonowych,
  • zmiana stawek amortyzacyjnych np. w celu utylizacji strat podatkowych (wpływ na część odroczoną podatku dochodowego).

Z kolei w przypadku standardowej umowy leasingu korzystający będzie miał przesłanki do tego, by twierdzić, że zawarta przez niego umowa leasingu została zawarta z przyczyn ekonomicznych (poprzez np. porównanie kosztów jej obsługi z umową kredytu) i może on podjąć decyzję o nieskładaniu formularza MDR-3, mimo iż leasingodawca zaraportował daną umowę na formularzu MDR-1.

Podobne wytyczne może ustalić u siebie leasingodawca.

W przypadku, gdy ocena danej umowy dokonana przez leasingodawcę i leasingobiorcę będzie różna, każdemu z tych podmiotów przysługuje prawo zawiadomienia Szefa KAS o zawarciu umowy leasingu operacyjnego będącej schematem podatkowym, nawet jeśli nie zrobi tego druga strona. Z kolei leasingobiorca, w przypadku, gdy dostanie od finansującego informację o dokonaniu zgłoszenia danej umowy jako schematu podatkowego, przed złożeniem formularza MDR-3 będzie mógł podjąć własną decyzję, czy raportować ewentualną korzyść podatkową czy też uznać daną umowę jako niespełniającą przesłanek schematu podatkowego.