Podzielona płatność – nowy mechanizm walki z wyłudzeniami w podatku VAT.

W Sejmie procedowany jest obecnie projekt nowelizacji ustawy o VAT w zakresie wprowadzenia mechanizmu tzw. podzielonej płatności („split payment”). Planowane wejście ustawy w życie przewidziane jest na 1 kwietnia 2018 r.

Istota mechanizmu podzielonej płatności

Zarówno wśród ekspertów jak i przedsiębiorców, proponowane przepisy budzą spore kontrowersje. Przypomnijmy więc po krótce główne założenia mechanizmu podzielonej płatności wynikające z projektu nowelizacji ustawy o VAT.

W uproszczeniu mechanizm podzielonej płatności ma polegać na tym, że płatność za nabyty towar lub usługę jest dokonywana w taki sposób, że zapłata odpowiadająca wartości sprzedaży netto jest płacona przez nabywcę na rachunek rozliczeniowy dostawcy, lub jest rozliczana w inny sposób, natomiast pozostała zapłata odpowiadająca kwocie podatku VAT, jest płacona na specjalny rachunek dostawcy – rachunek VAT. Kwota podatku VAT zostaje więc „zamrożona” na specjalnym rachunku VAT i podatnik ma ograniczony dostęp dysponowania tymi kwotami (tj. tylko w zakresie zapłaty zobowiązania VAT do urzędu skarbowego lub zapłaty kwoty odpowiadającej kwocie VAT z faktury otrzymanej od swojego kontrahenta). Projekt ustawy przewiduje jednak możliwość wystąpienia przez podatnika z wnioskiem o dokonanie przelewu środków zgromadzonych na jego rachunku VAT na rachunek bankowy tego podatnika prowadzony dla celów działalności gospodarczej. „Uwolnienie” środków finansowych następowałoby po stosownej weryfikacji podatnika przeprowadzonej przez organy podatkowe (w terminie 60 dni od złożenia wniosku w tym zakresie).

Jak czytamy w projekcie ustawy, proponowane rozwiązanie zakłada dobrowolność w stosowaniu mechanizmu podzielonej płatności. W tym zakresie inicjatywę pozostawia się nabywcy towarów lub usług (choć skorzystanie ze „split payment” będzie oznaczało określone konsekwencje zarówno po stronie nabywcy, jak i dostawcy towarów lub usługodawcy). Dobrowolność zastosowania mechanizmu podzielonej płatności oznacza również, że nie każda faktura musi być uregulowana w przedstawiony powyżej sposób – nabywca decyduje, którą fakturę zapłaci z zastosowaniem tego mechanizmu i wobec którego dostawcy go zastosuje.

Wskazać również należy, że mechanizm podzielonej płatności znajdzie zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do transakcji dokonywanych między podatnikami.

Korzyści dla podatników…

Projekt ustawy przewiduje system zachęt dla tych podatników, którzy podejmą decyzję o dobrowolnym stosowaniu mechanizmu podzielonej płatności m.in.:

• brak zastosowania przepisów o sankcji VAT (z wyjątkami) i o odpowiedzialności solidarnej za ewentualne zaległości podatkowe,
• możliwość przyśpieszonego zwrotu podatku VAT w terminie 25 dni.
• Powyższe korzyści nie będą mogły być zastosowane w przypadku, gdy podatnik wiedział, że zapłacona faktura:
• została wystawiona przez podmiot nieistniejący,
• stwierdza czynności, które nie zostały dokonane,
• podaje kwoty niezgodne z rzeczywistością,
• potwierdza czynności nieważne lub pozorne.

…i możliwe ujemne konsekwencje

Mimo potencjalnie niewątpliwych korzyści wynikających z zastosowania mechanizmu podzielonej płatności pojawia się również szereg wątpliwości. Należy zwrócić uwagę przede wszystkim na możliwe dodatkowe obowiązki i obciążenia finansowe dla podatników:

• zmniejszenie płynności finansowej (z uwagi na dysponowanie zasadniczo wyłącznie kwotą netto z tytułu dokonanej dostawy lub świadczonych usług),
• dodatkowe koszty utrzymania księgowości (systemy księgowe w firmach będą wymagały aktualizacji umożliwiającej korzystanie z formularzy przelewów wykonujących płatność w sposób podzielony),
• zwiększenie kosztów obsługi bankowej,
• konieczność dokonania zmian w umowach handlowych z kontrahentami.

Projektowane regulacje przewidują ponadto, że w przypadku dokonania płatności na rzecz innego podmiotu niż wskazanego na fakturze – odpowiedzialność solidarną za rozliczenie podatku VAT będzie ponosił podatnik otrzymujący należność wraz z dostawcą (chyba że dokona przelewu do dostawcy kwoty otrzymanej w ramach podzielonej płatności).