Nowelizacja Kodeksu spółek handlowych. Kto skorzysta z nowych uproszczeń?
Procesy połączeniowe cieszą się nieustającym zainteresowaniem ze strony podatników. Niezależnie od sposobu, w jaki są one przeprowadzane, towarzyszy im konieczność przeprowadzenia szeregu skomplikowanych i mocno sformalizowanych czynności, choć w pewnych sytuacjach obowiązujące przepisy przewidują możliwość zastosowania uproszczeń. Nowelizacja KSH, która weszła w życie 15 września 2023 r. wprowadziła kolejne ułatwienia. Którzy podatnicy mogą z nich skorzystać?
Wybór formy prowadzenia działalności gospodarczej wywołuje skutki na wielu płaszczyznach. Zależy od niego zakres odpowiedzialności wspólników i ich wpływu na prowadzenie przedsiębiorstwa, zasady reprezentacji, kwestie związane z opodatkowaniem, koszty prowadzenia biznesu i stopień sformalizowania struktury przedsiębiorstwa, a co za tym idzie poziom skomplikowania organizacyjnego.
Aspekty prawne i podatkowe mają niebagatelny wpływ na atrakcyjność poszczególnych form prawnych prowadzenia działalności gospodarczej. Zmianie ulegają również potrzeby i oczekiwania kontrahentów, a także właścicieli. W konsekwencji rozwój gospodarczy wymaga od przedsiębiorców zdolności do szybkiej adaptacji do zachodzących zmian i warunków rynkowych.
Z powyższych powodów procesy transformacyjne cieszą się nieustającą popularnością. Połączenia, podziały i przekształcenia umożliwiają przedsiębiorcom nie tylko dostosowanie formy prowadzonej działalności do zachodzących zmian, ale niejednokrotnie również przyspieszenie rozwoju, polepszenie wyników finansowych, uzyskanie oszczędności, podniesienie jakości oferowanych produktów i usług, a także wzmocnienie lub ugruntowanie pozycji na rynku. Motywacją do przeprowadzenia procesu transformacyjnego może być również chęć przejęcia wykwalifikowanych zasobów ludzkich, optymalizacji procesów dystrybucji i produkcji, a nawet przeciwdziałanie wrogiemu przejęciu spółek lub dominacji jednego podmiotu na rynku.
Jakie uproszczenia przewidywał KSH?
Ustawodawca zdaje się dostrzegać powyższe potrzeby rynku, czemu dał wyraz w nowelizacji ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie 15 września 2023 r. Jedna z istotniejszych zmian dotyczyła tematyki łączenia się spółek kapitałowych. Procesy połączeniowe są bowiem jedynymi z najczęściej występujących. Mogą być one przeprowadzane na dwa sposoby:
1. przez przeniesienie całego majątku spółki (przejmowanej) na inną spółkę (przejmującą) za udziały lub akcje, które spółka przejmująca przyznaje wspólnikom spółki przejmowanej (łączenie się przez przejęcie) bądź
2. przez zawiązanie spółki kapitałowej, na którą przechodzi majątek wszystkich łączących się spółek za udziały lub akcje nowej spółki (łączenie się przez zawiązanie nowej spółki).
Obydwa procesy należą do skomplikowanych i mocno sformalizowanych, jednak w niektórych przypadkach możliwe jest uproszczenie procedury.
Nowelizacja może ułatwić decyzję o połączeniu w jednym z najczęściej spotykanych wariantów, tj. gdy połączeniu ulegają spółki siostry, czyli spółki posiadające tego samego wspólnika. Udziały (akcje) nie będą musiały już być przyznawane, a więc nie będzie również zachodziła konieczność ustalania parytetów wymiany i wysokości ewentualnych dopłat, które budziły liczne wątpliwości na gruncie prawa podatkowego.
Ustawodawca dopuszcza odformalizowanie procesu połączenia poprzez zwolnienie w niektórych sytuacjach z następujących obowiązków:
- podejmowania przez spółkę przejmującą uchwały o połączeniu,
- badania planu połączenia w zakresie poprawności i rzetelności przez biegłego,
- sporządzania przez zarządy łączących się spółek sprawozdań uzasadniających połączenie,
- informowania o istotnych zmianach w zakresie aktywów i pasywów, które nastąpiły między dniem sporządzenia planu połączenia a dniem powzięcia uchwały o połączeniu.
Z kolei w przypadku, gdy spółka przejmuje inną spółkę, w której ma 100% udziałów lub akcji, możliwe jest uproszczenie planu połączenia, a w przypadku spółek z ograniczoną odpowiedzialnością mających nie więcej niż 10 udziałowców, dodatkowym ułatwieniem jest m.in. brak obowiązku ogłoszenia planu połączenia.
Proces połączenia jest uproszczony również w sytuacji, gdy spółka przejmująca sama jest wspólnikiem spółki przejmowanej (tj. posiada już w swoim majątku udziały lub akcje tej spółki), a także gdy spółka-córka (jako spółka przejmująca) przejmuje swoją spółkę-matkę (spółkę przejmowaną).
Nowe ułatwienia
Po zmianie przepisów, które weszły w życie 15 września 2023 r., uproszczona będzie również procedura połączenia spółek w przypadku, gdy jeden wspólnik posiada bezpośrednio lub pośrednio wszystkie udziały lub akcje w łączących się spółkach albo w przypadku gdy wspólnicy łączących się spółek posiadają udziały lub akcje w tej samej proporcji we wszystkich łączących się spółkach. W takiej sytuacji połączenie będzie mogło zostać przeprowadzone bez przyznania udziałów lub akcji.
Ustawodawca przewidział w tym przypadku również ochronę wierzycieli, wprowadzając regulację, zgodnie z którą w opisywanym wyżej przypadku wierzyciel nieuczestniczącej w połączeniu spółki posiadającej bezpośrednio wszystkie udziały albo akcje spółki przejmowanej, może żądać od niej zabezpieczenia swoich roszczeń w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia planu połączenia. Warunkiem jego uzyskania jest uprawdopodobnienie przez wierzyciela, że zaspokojenie jego roszczeń jest zagrożone przez połączenie. W przypadku sporu, w terminie dwóch miesięcy od dnia ogłoszenia planu połączenia wierzyciel może złożyć wniosek o udzielenie mu zabezpieczenia do sądu właściwego według siedziby spółki nieuczestniczącej w połączeniu.
Warto podkreślić, że skorzystanie z opisanej wyżej uproszczonej procedury połączeniowej, nie wyklucza możliwości skorzystania z innych uproszczeń o charakterze proceduralnym, w tym dotyczących możliwości rezygnacji z badania planu połączenia przez biegłego.
Kto skorzysta z nowych uproszczeń?
Nowelizacja może ułatwić decyzję o połączeniu w jednym z najczęściej spotykanych wariantów, tj. gdy połączeniu ulegają spółki siostry, czyli spółki posiadające tego samego wspólnika. Do tej pory w takiej sytuacji, mimo tożsamości wspólników, i tak konieczne było podwyższenie kapitału zakładowego spółki przejmującej i przyznanie wspólnikowi (jako wspólnikowi spółki przejmowanej) udziałów lub akcji spółki przejmującej. W praktyce oznaczało to przelewanie „z kieszeni do kieszeni”. Dzięki wprowadzonej zmianie udziały (akcje) nie będą musiały być przyznawane. Nie będzie zatem również konieczności ustalania parytetów wymiany i wysokości ewentualnych dopłat, które budziły liczne wątpliwości na gruncie prawa podatkowego.
Autor: Katarzyna Jessa, adwokat, mediator