Korekty deklaracji. Niebezpieczne zmiany w przepisach karnych skarbowych
Polski Ład istotnie ograniczy zakres ochrony przed odpowiedzialnością karną skarbową, przysługującej aktualnie podatnikom, składającym korektę deklaracji w sytuacji popełnienia przez nich błędu w deklaracji podatkowej. Zmiana może prowadzić do częstszych sporów z organami podatkowymi.
W aktualnym stanie prawnym, jeśli deklaracja podatkowa zawiera błędy, podatnik może uwolnić się od odpowiedzialności karnej skarbowej, składając prawnie skuteczną korektę deklaracji w rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej, pod warunkiem uiszczenia na rzecz fiskusa całości uszczuplonej należności publicznoprawnej.
Aktualny cel – ochrona podatników
Prawnie skuteczna korekta uniemożliwia wszczęcie postępowania karnego skarbowego, a jeśli takie postępowanie zostało już wszczęte, podlega ono umorzeniu. Trzeba jednak zaznaczyć, że art. 16a Kodeksu karnego skarbowego chroni podatnika wyłącznie w sytuacji popełnienia przez niego czynu, polegającego na złożeniu nierzetelnej deklaracji. Jeśli natomiast nierzetelna deklaracja byłaby powiązana z posłużeniem się nierzetelną fakturą, dobrodziejstwo tego przepisu nie będzie miało zastosowania. Wówczas trzeba byłoby już skorzystać z bardziej restrykcyjnego środka w postaci złożenia zawiadomienia o czynnym żalu.
Celem aktualnego kształtu przepisu art. 16a kks jest ochrona podatników, którzy popełnili błędy lub podali nieprawdę w deklaracjach podatkowych – nawet w sytuacji, gdy wszczęto wobec nich postępowanie karne skarbowe, ale na gruncie przepisów podatkowych mają jeszcze czas na złożenie prawnie skutecznej korekty deklaracji.
Od 2022 r. po wszczęciu wobec podatnika postępowania przygotowawczego o czyn, polegający na podaniu nieprawdy lub zatajeniu prawdy w deklaracji podatkowej, nawet jeśli przepisy podatkowe nadal będą pozwalały na skorygowanie deklaracji, odpowiedzialności karnej skarbowej nie będzie można już uniknąć w sposób automatyczny.
Odpowiedzialność mimo uregulowania należności
Od 2022 r., w wyniku proponowanej zmiany treści art. 16a kks, będącej częścią tzw. Polskiego Ładu, takiej możliwości już nie będzie. Po wszczęciu postępowania przygotowawczego o czyn, polegający na podaniu nieprawdy lub zatajeniu prawdy w deklaracji podatkowej, nawet jeśli przepisy podatkowe nadal będą pozwalały na skorygowanie deklaracji, odpowiedzialności karnej skarbowej nie będzie można już uniknąć w sposób automatyczny.
W praktyce jest to zmiana bardzo niebezpieczna. Również obecnie, organy ścigania – często na bardzo wczesnym etapie – wszczynają postępowania przygotowawcze, tylko po to, by zawiesić bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. W świetle nowej regulacji, podatnik będzie więc często stawał przed widmem odpowiedzialności karnej skarbowej za nierzetelną deklarację, zanim jeszcze w toku kontroli organ podatkowy zdecyduje, czy dostrzega on w tejże deklaracji błędy. Gdyby nieprawidłowości zostały jednak stwierdzone, to nawet w sytuacji, gdy podatnik ureguluje w całości należność na rzecz fiskusa, nadal będzie on odpowiadał na gruncie kodeksu karnego skarbowego, jeśli wcześniej zostało wszczęte postępowanie karne skarbowe.
Taki stan rzeczy może prowadzić do częstszych sporów z organami podatkowymi w przedmiocie prawidłowości deklaracji kosztem rozwiązań polubownych – korekt deklaracji i zapłaty podatku. Trudno sobie wyobrazić, by taki cel mógł przyświecać racjonalnemu ustawodawcy.
Autor: Anna Ziemnicka-Milej, adwokat