Nowe przepisy akcyzowe. Jakie dokumenty potrzebne do rejestracji samochodu?

Nowe przepisy dotyczące akcyzy, które obowiązują od 1 lipca 2021 r., nie tylko poszerzyły katalog czynności podlegających opodatkowaniu akcyzą, ale również katalog samochodów, do rejestracji których konieczne jest posiadanie dodatkowego dokumentu potwierdzającego realizację obowiązków w zakresie akcyzy. W szczególności zmieniła się sytuacja samochodów dostawczych. Jakie obowiązki ciążą na podmiotach rejestrujących takie pojazdy?

Aby zarejestrować samochód osobowy lub ciężarowy o DMC do 3,5 t, który został nabyty w ramach WNT i jest rejestrowany w Polsce po raz pierwszy, od 1 lipca 2021 r. wymagany jest dokument, potwierdzający zapłatę akcyzy, brak takiego obowiązku lub zaświadczenie stwierdzające zwolnienie od akcyzy. Wymóg posiadania takiej dokumentacji w odniesieniu do samochodów ciężarowych to nowość – dotychczas w stosunku do tej grupy pojazdów nie było konieczności pozyskiwania dodatkowego dokumentu potwierdzającego realizację obowiązków w zakresie akcyzy. Nowy wymóg ma na celu wyeliminowanie unikania płacenia akcyzy w sytuacjach, gdy w samochodzie ciężarowym albo specjalnym – już po rejestracji na terenie kraju – wprowadzane są zmiany konstrukcyjne, zmieniające rodzaj pojazdu na auto osobowe.

Nowy obowiązek znajduje się w znowelizowanej ustawie prawo o ruchu drogowym. W tym celu zmieniono katalog pojazdów, co do których, aby dokonać rejestracji, należy posiadać dokument poświadczający zapłatę akcyzy, brak takiego obowiązku lub zastosowane zwolnienie. Poszerzono go o samochody ciężarowe z kategorii homologacyjnej N1, ciężarowo-osobowe, tzw. podrodzaj „furgon”, „furgon / podest”, a także pojazdy wielozadaniowe, terenowe, vany lub samochody specjalne z kategorii homologacyjnej M1 i N1.

Niedoskonałe przepisy przejściowe

Znowelizowana ustawa o podatku akcyzowym przewiduje kilka przepisów przejściowych, które regulują postępowanie w przypadku niektórych zdarzeń, w których podatnik może mieć wątpliwość, czy powinien stosować nowe (bardziej wymagające) czy stare przepisy. Ustawodawca odniósł się do przypadków samochodów osobowych nabywanych w ramach WNT przed 1 lipca 2021 r., wniosku w sprawie wydania dokumentu potwierdzającego brak obowiązku zapłaty akcyzy oraz wniosku o rejestrację samochodów ciężarowych i specjalnych – złożonych, ale nierozpatrzonych przed 1 lipca 2021 r. We wszystkich powyższych sytuacjach należy stosować dotychczasowe przepisy.

Przepisy przejściowe nie regulują postępowania w odniesieniu do samochodów ciężarowych wprowadzonych na terytorium Polski przed 1 lipca 2021 r., ale rejestrowanych po tej dacie (np. przez firmę leasingową jako finansującego). Co to oznacza w praktyce? W takich sytuacjach konieczne jest już pozyskanie dokumentu potwierdzającego brak obowiązku zapłaty akcyzy. Potwierdzają to organy podatkowe.

Przepisy przejściowe nie regulują jednak postępowania w odniesieniu do samochodów ciężarowych wprowadzonych na terytorium Polski przed 1 lipca 2021 r., ale rejestrowanych po tej dacie (np. przez firmę leasingową jako finansującego). Co to oznacza w praktyce? W takich sytuacjach konieczne jest już pozyskanie dokumentu potwierdzającego brak obowiązku zapłaty akcyzy. Potwierdzają to organy podatkowe, wskazując, że z aktualnego kształtu ustawy prawo o ruchu drogowym (reguluje to art. 72 ust. 1 pkt 6a) wynika, że po 1 lipca 2021 r. samochód ciężarowy z homologacją N1 można zarejestrować wyłącznie po przedłożeniu jednego z dokumentów, których wymagają obowiązujące od niedawna przepisy.

Kto wnioskuje o dokument?

Dokumenty potwierdzające zapłatę akcyzy, brak takiego obowiązku lub zaświadczenie stwierdzające zwolnienie od akcyzy wydawane są przez właściwego naczelnika urzędu skarbowego na wniosek podmiotu dokonującego WNT danego samochodu. W praktyce oznacza to, że w większości przypadków obowiązek złożenia wniosku o wydanie jednego z powyższych dokumentów będzie spoczywał na głównym importerze danej marki pojazdów w Polsce – jeśli firma leasingowa nie dokonała WNT tego pojazdu, to brak jest podstaw, by to ona wnioskowała o ten dokument.

Warto jednak zasygnalizować, że w tej kwestii zdążyło się już pojawić odmienne stanowisko. Jak wynika z naszych informacji, Urząd Skarbowy Warszawa-Ursynów twierdzi, że w przypadku, gdy importer, który dokonał WNT pojazdu, a następnie go sprzedał (np. dealerowi), nie jest uprawniony do wystąpienia z wnioskiem o dokument potwierdzający realizację obowiązków w zakresie akcyzy, ponieważ nie jest już właścicielem samochodu. Organ wskazał, że właściwym w tym zakresie byłby obecny właściciel pojazdu, co oznaczałoby, że mogłaby o ten dokument wnioskować również firma leasingowa (bądź dealer, jeśli do nabycia pojazdu jeszcze nie doszło).

Jest to jednak stanowisko niezgodne z obowiązującym od 1 lipca 2021 r. art. 109 ustawy o podatku akcyzowym, który stanowi, że dla celów związanych z rejestracją samochodu ciężarowego lub specjalnego, dokument potwierdzający brak obowiązku zapłaty akcyzy na terytorium kraju, właściwy naczelnik urzędu skarbowego wydaje na wniosek podmiotu dokonującego WNT samochodu, czyli w praktyce najczęściej właśnie importera. Fakt, że mógł on już sprzedać samochód, dla którego wymagany jest dokument potwierdzający, pozostaje w tej sytuacji bez znaczenia.

Na importerach ciąży zresztą jeszcze jeden obowiązek. Podmiot, który sprzedaje samochód (osobowy, ciężarowy lub specjalny) nabyty w ramach WNT, niezarejestrowany wcześniej w kraju, jest zobowiązany do tego, aby dokument potwierdzający zapłatę akcyzy na terytorium kraju lub brak takiego obowiązku, przekazać nabywcy, czyli zwykle dealerowi. Zamiast oryginału dokumentu potwierdzającego zapłatę akcyzy dealer może otrzymać od importera kopię, na której powinno widnieć oświadczenie o posiadaniu przez importera oryginału. Gdy dealer, dysponując jedynie kopią przekazaną od importera, będzie sprzedawał taki samochód dalej na rzecz firmy leasingowej (w sytuacji, gdy nadal będzie on niezarejestrowany), zamieści na fakturze oświadczenie, w którym potwierdzi, że posiada kopię dokumentu dotyczącego zapłaty akcyzy.

Autor: Weronika Grzęda, adwokat