Oddział zagranicznej spółki a obowiązek posiadania odrębnego NIP
Czy oddział przedsiębiorcy zagranicznego działający na terytorium Polski jest zobowiązany do uzyskania odrębnego numeru identyfikacji podatkowej (NIP) dla celów realizacji obowiązków płatnika PIT oraz składek ZUS? W tej kwestii nie było zgody pomiędzy Dyrektorem KIS, wskazującym na osobny obowiązek ewidencyjny, a WSA w Poznaniu, który uznał jednolitość rejestracyjną przedsiębiorcy jako wystarczającą. Z tego powodu rozstrzygnięcia musiał dokonać Naczelny Sąd Administracyjny.
Sprawa dotyczyła polskiego oddziału niemieckiej spółki, który – jako jednostka zatrudniająca pracowników – otrzymał drugi, odrębny NIP w związku z pełnieniem funkcji płatnika PIT i składek ZUS. Spółka wskazała, że od 2013 r. dysponuje numerem NIP nadanym jej jako podatnikowi VAT i CIT. Otrzymanie w 2015 r. kolejnego NIP – tym razem dla oddziału – powoduje istotne komplikacje praktyczne, zwłaszcza przy weryfikacji rejestracji VAT oraz w kontekście wdrażanego Krajowego Systemu e-Faktur. Wnioskodawca zwrócił się więc o potwierdzenie, że obowiązki podatkowe mogą być realizowane wyłącznie pod jednym, nadanym pierwotnie numerem identyfikacyjnym.
Dyrektor KIS nie zgodził się z tym stanowiskiem, uznając, że z uwagi na funkcję płatnika pełnioną przez oddział (odrębny podmiot zatrudniający pracowników), jednostka ta podlega osobnemu obowiązkowi ewidencyjnemu na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (ustawa o NIP), a tym samym powinna posługiwać się własnym numerem NIP wyłącznie w celu realizacji obowiązków płatnika.
Odmienne stanowisko zajął jednak WSA w Poznaniu, uchylając zaskarżoną interpretację. Sąd powołał się na wcześniejszy wyrok NSA z 28 czerwca 2024 r. (sygn. III FSK 1330/22), zgodnie z którym zgłoszenia identyfikacyjnego dokonuje się jednokrotnie, a ustawodawca nie przewidział obowiązku rejestracyjnego dla płatników, jeżeli dana jednostka posiada już status podatnika. W ocenie WSA, obowiązek nadania drugiego NIP w takim przypadku stanowiłby zbędne obciążenie administracyjne, naruszające zasadę proporcjonalności z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.
Rejestracja oddziału spółki zagranicznej w Polsce nie skutkuje powstaniem odrębnego podatnika – podmiotem pozostaje zawsze spółka macierzysta, a oddział wykonuje jedynie działalność organizacyjnie wyodrębnioną, lecz bez własnej podmiotowości prawnej. Wszystkie obowiązki podatkowe – zarówno jako podatnika, jak i płatnika – mogą być realizowane w oparciu o jeden, już nadany numer NIP.
NSA: nie ma podstaw do nadawania drugiego NIP
Rozpoznając skargę kasacyjną organu, NSA w pełni podzielił stanowisko sądu pierwszej instancji. Podkreślił, że rejestracja oddziału spółki zagranicznej w Polsce nie skutkuje powstaniem odrębnego podatnika – podmiotem pozostaje zawsze spółka macierzysta, a oddział wykonuje jedynie działalność organizacyjnie wyodrębnioną, lecz bez własnej podmiotowości prawnej. W związku z tym wszystkie obowiązki podatkowe – zarówno jako podatnika, jak i płatnika – mogą być realizowane w oparciu o jeden, już nadany numer NIP.
Sąd zwrócił uwagę, że ustawa o NIP w art. 5 ust. 1 i ust. 6 wprowadza zasadę jednokrotności zgłoszenia identyfikacyjnego, a podział podmiotów na podatników i płatników nie oznacza konieczności dokonywania podwójnej rejestracji w przypadku, gdy dana jednostka spełnia obie funkcje. Dodatkowo, NSA wskazał na brak funkcjonalnych argumentów przemawiających za nadawaniem kolejnego numeru NIP, zwłaszcza że prowadzi to do niepotrzebnych komplikacji ewidencyjnych i operacyjnych – m.in. błędów w wystawianiu faktur i trudności w obsłudze przez system KSeF.
Podsumowując, NSA orzekł, że spółka zagraniczna prowadząca działalność na terytorium Polski poprzez oddział nie ma obowiązku występować o nadanie odrębnego NIP dla tego oddziału w związku z realizacją obowiązków płatnika PIT i składek. Oddział może posługiwać się jednym numerem NIP, nadanym spółce macierzystej, we wszystkich relacjach z organami.
Autor: Robert Pytlak