Polski Ład nie omija podatku VAT

Choć Polski Ład zakłada przede wszystkim reformę podatków dochodowych, to zmiany planowane w ramach rządowego projektu obejmują również zagadnienia dotyczące podatku VAT. Do najważniejszych z nich należą wprowadzenie możliwości utworzenia grupy VAT oraz wyboru opodatkowania VAT niektórych transakcji finansowych.

Możliwość utworzenia grupy VAT

Istotą grupy VAT jest to, że podmioty wchodzące w jej skład, stają się w momencie jej utworzenia jednym podatnikiem VAT. Oznacza to, że przestają rozliczać się jako samodzielni podatnicy, rozliczenia tego dokonuje bowiem odrębny podatnik (grupa VAT), który reprezentuje przed fiskusem wszystkie podmioty wchodzące w skład grupy.

Utworzenie grupy VAT wymagać będzie spełnienia pewnych warunków. Pierwszym z nich jest istnienie pomiędzy potencjalnymi członkami grupy określonych powiązań. Zgodnie bowiem z projektowanymi przepisami grupę VAT będą mogły utworzyć wyłącznie podmioty, pomiędzy którymi istnieją:

powiązanie finansowe – zdefiniowane jako sytuacje, w których jeden z podmiotów tworzących grupę posiada bezpośrednio ponad 50% udziałów w kapitale zakładowym pozostałych członków grupy,
powiązania ekonomiczne – rozumiane jako taki sam charakter głównej działalności członków grupy, uzupełnianie się i współzależność prowadzonej działalności, bądź też prowadzenie działalności w całości lub w dużej mierze na potrzeby członków grupy,
powiązania organizacyjne – przejawiające się w tym, że członkowie grupy znajdują się pod wspólnym kierownictwem lub organizują swoje działania w całości lub w części w porozumieniu.

Powyższe powiązania finansowe, ekonomiczne i organizacyjne muszą istnieć zarówno w momencie tworzenia grupy VAT, jak i trwać nieprzerwanie przez cały okres, na jaki grupa została powołana. Projektowane przepisy nie przewidują ograniczenia, aby grupa VAT mogła być utworzona wyłącznie przez podmioty, posiadające status Podatkowej Grupy Kapitałowej na gruncie przepisów o CIT. Zakładają one natomiast, że grupa VAT może być utworzona jedynie przez podmioty mające siedzibę w Polsce. Utworzenie grupy VAT z podmiotem zagranicznym jako członkiem będzie możliwe, ale tylko w zakresie, w jakim podmiot ten działa w Polsce za pośrednictwem oddziału.

Aby utworzyć grupę VAT, podmioty powiązane będą musiały:

zawrzeć umowę o utworzeniu grupy VAT – wymagana jest umowa na piśmie,
wskazać przedstawiciela, który będzie reprezentował grupę w relacjach z organami podatkowymi,
złożyć umowę oraz zgłoszenie rejestracyjne do urzędu skarbowego właściwego dla przedstawiciela grupy VAT.

Okres funkcjonowania grupy VAT nie może być krótszy niż 3 lata, przy czym można go potem przedłużać. W okresie trwania grupy VAT jej skład nie może być ani pomniejszany, ani rozszerzany. Oznacza to, że zakończenie działalności przez jednego z członków oznaczać będzie rozwiązanie całej grupy VAT. Warto też dodać, że jeden podmiot może być członkiem tylko jednej grupy VAT, sama grupa z kolei nie może być członkiem innej grupy VAT.

Planowana nowelizacja wprowadza możliwość wyboru przez podatnika opcji opodatkowania VAT transakcji finansowych, co będzie skutkowało koniecznością naliczenia VAT należnego, ale także prawem do odliczenia VAT naliczonego od zakupów. Możliwość wyboru opcji opodatkowania nie będzie jednak dostępna powszechnie, a projekt ustawy przewiduje w tym zakresie szereg ograniczeń.

Konsekwencją funkcjonowania w ramach grupy VAT będzie m.in.:

brak opodatkowania dostaw towarów i świadczenia usług pomiędzy członkami grupy, w tym brak obowiązku fakturowania takich transakcji (dokumentowanie np. notą księgową, w zakresie ewidencji trzeba będzie prowadzić uproszczoną ewidencję tego typu transakcji dla celów kontrolnych),
zbiorczy JPK_VAT dla całej grupy oraz zbiorcze rozliczenia z fiskusem pozwalające na swego rodzaju kompensatę zobowiązania podatkowego jednych członków grupy z nadwyżką VAT naliczonego wykazywaną przez innych (istotne przede wszystkim z uwagi na przepływy finansowe),
brak obowiązku stosowania do transakcji wewnątrz grupy mechanizmu podzielonej płatności.

Konsekwencją funkcjonowania w ramach grupy VAT będzie jednak również konieczność ponoszenia odpowiedzialności za rozliczenia VAT pozostałych członków grupy. Odpowiedzialność ta dotyczyć będzie należności powstałych za okres funkcjonowania grupy i będzie występować także po jej rozwiązaniu.

Opcja opodatkowania VAT niektórych usług finansowych

W obecnym stanie prawnym znakomita większość usług finansowych podlega zwolnieniu z VAT. Pomimo braku obowiązku naliczania podatku po stronie VAT należnego, rozwiązanie to nie zawsze jest korzystne dla przedsiębiorców – świadcząc usługi zwolnione z VAT, przedsiębiorcy nie mogą bowiem odliczyć podatku VAT naliczonego zapłaconego przy nabyciu towarów i usług związanych z tego typu transakcjami, co oznacza, że koszt tego podatku muszą uwzględnić w cenie świadczonej usługi.

usługi dotyczące walut, banknotów i monet używanych jako prawny środek płatniczy, z wyłączeniem banknotów i monet będących przedmiotami kolekcjonerskimi,
zarządzanie m.in. funduszami inwestycyjnymi, portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych, ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi, otwartymi funduszami emerytalnymi, pracowniczymi programami emerytalnymi oraz obowiązkowym systemem rekompensat i pracowniczymi planami kapitałowymi,
usługi udzielania, pośrednictwa oraz zarządzania kredytami lub pożyczkami pieniężnymi,
usługi w zakresie udzielania poręczeń, gwarancji i innych zabezpieczeń transakcji finansowych i ubezpieczeniowych, w tym usługi pośrednictwa oraz zarządzanie gwarancjami kredytowymi,
usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych i prowadzenia rachunków pieniężnych oraz wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie,
usługi, w tym usługi pośrednictwa, których przedmiotem są udziały w spółkach i innych niż spółki podmiotach, które mają osobowość prawną, z wyłączeniem usług przechowywania tych udziałów i zarządzania nimi,
usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie.

Po drugie, wybór opcji opodatkowania VAT dotyczyć ma wyłącznie transakcji B2B, czyli usług świadczonych na rzecz podatników będących podmiotami gospodarczymi. Oznacza to, że wskazane w katalogu usługi finansowe świadczone na rzecz osób fizycznych, niebędących podatnikami, będą nadal obowiązkowo zwolnione z VAT.

Po trzecie, jak wynika z projektu, rezygnacja ze zwolnienia będzie oznaczała opodatkowanie VAT wszystkich ww. usług świadczonych przez danego przedsiębiorcę na rzecz podatników VAT. Innymi słowy, przedsiębiorca nie będzie mógł wybrać opodatkowania VAT w odniesieniu tylko do wybranych rodzajów usług, np. usług udzielania kredytów, a do pozostałych zastosować zwolnienie. Rezygnacja ze zwolnienia będzie ponadto wiązać się z koniecznością opodatkowywania tych usług przez okres minimum 2 lat. Dopiero po tym czasie podatnik będzie mógł powrócić do korzystania ze zwolnienia z VAT, które jednak również będzie musiał stosować przez okres co najmniej 2 lat.

Autor: Paulina Furmanek, aplikant radcowski