Odbudowa Pałacu Saskiego i innych historycznych budynków w centrum Warszawy – stan aktualny
Wojewoda Mazowiecki wydał obwieszczenie w sprawie „Przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ulicy Królewskiej w Warszawie”, z którego wynika, że zostało wszczęte postępowanie w sprawie o wydanie decyzji zezwalającej na wejście na teren nieruchomości, na których ma być realizowana inwestycja. W związku z tym, że odbywa się to w trybie specustawy, na nabywcach i zbywcach nieruchomości znajdujących się na jej terenie, mogą spoczywać dodatkowe obowiązki.
Na temat przedsięwzięcia związanego z odbudową Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ulicy Królewskiej w centrum Warszawy pisaliśmy jakiś czas temu (do omówienia tych regulacji odsyłamy do artykułu „Jakie skutki wiążą się z nową «specustawą» o odbudowie Pałacu Saskiego?”.
Celem przypomnienia warto wspomnieć, że specustawa regulująca zasady odbudowy powyższych budynków weszła w życie 8 września 2021 r. Prace mają uwzględniać zewnętrzny kształt architektoniczny tych obiektów na dzień 31 sierpnia 1939 r. W specustawie została również zagwarantowana nienaruszalność układu urbanistycznego Placu Marszałka Józefa Piłsudskiego wraz ze znajdującymi się na nim Grobem Nieznanego Żołnierza, Krzyżem Papieskim i innymi pomnikami.
Jak już opisywaliśmy, powyższe przepisy istotnie ograniczyły uprawnienia najemców i dzierżawców do korzystania z nieruchomości objętych wyburzeniem lub przebudową, jak również samą procedurę odwoławczą w przypadku wydania decyzji wywłaszczeniowych nieruchomości znajdujących się w obszarze odbudowy. Spółka celowa mająca prowadzić odbudowę została powołana w grudniu 2021 r. Powołano również 11-osobową Radę Odbudowy działającą przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W październiku 2023 r. został natomiast rozstrzygnięty konkurs dotyczący projektu architektonicznego całej inwestycji.
Obwieszczenie Wojewody Mazowieckiego
14 marca br. zostało ogłoszone obwieszczenie Wojewody Mazowieckiego w sprawie „Przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ulicy Królewskiej w Warszawie”. Dowiadujemy się z niego, że 20 lutego br. wszczęto postępowanie w sprawie o wydanie decyzji zezwalającej na wejście na teren nieruchomości, na których ma być realizowana inwestycja, w celu prowadzenia badań archeologicznych. Zainteresowanym stronom przyznano uprawnienie do wglądu w akta dotyczące tego przedsięwzięcia. Są one dostępne w Wydziale Infrastruktury i Rolnictwa Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego.
Projekt odbudowy historycznych obiektów na terenie i w otoczeniu Placu Piłsudskiego w Warszawie będzie kontynuowany. Regulacje dotyczące tego przedsięwzięcia stanowią natomiast kolejny przejaw realizacji inwestycji w trybie specustawy, co oznacza wprowadzenie wyjątków i odstępstw od powszechnie obowiązujących reguł. Praktyka taka ma istotny wpływ na podważenie m.in. zasady zaufania obywatela do państwa.
W sytuacji, gdy po doręczeniu zawiadomienia o konieczności wejścia na teren nieruchomości lub wydania decyzji o pozwoleniu na budowę dla inwestycji nastąpi zbycie prawa własności lub użytkowania wieczystego nieruchomości albo przeniesienie takiego prawa na innej podstawie, nabywca (a w niektórych sytuacjach nabywca i zbywca łącznie), są obowiązani do zgłoszenia Wojewodzie Mazowieckiemu danych nowego właściciela lub użytkownika wieczystego. Niedokonanie zgłoszenia w trybie określonym specustawą i prowadzenie postępowania bez udziału nowego właściciela lub użytkownika wieczystego nie stanowi podstawy do wznowienia postępowania.
Oznacza to, że jeśli zostanie wydana decyzja w odniesieniu do nieruchomości, która została zbyta, a urząd nie został zawiadomiony o przeniesieniu tytułu, właściciel takiej nieruchomości nie może powoływać się na pominięcie go bez jego winy w postępowaniu prowadzonym bez jego udziału, a w konsekwencji nie może sprzeciwić się podjęciu przez organ działań i czynności wobec tej nieruchomości ani nie może skutecznie domagać się prowadzenia ewentualnych prac w określony sposób.
Podsumowanie
Podejmowanie kolejnych czynności, jak również deklaracje władz świadczą o tym, że projekt odbudowy historycznych obiektów na terenie i w otoczeniu Placu Piłsudskiego w Warszawie będzie kontynuowany. Regulacje dotyczące tego przedsięwzięcia stanowią natomiast kolejny przejaw realizacji inwestycji w trybie specustawy, czyli przepisów wydanych dla jednego projektu, istotnie zmieniających ogólne zasady, podobnie jak: Centralny Port Komunikacyjny, inwestycje drogowe, gazoport w Świnoujściu itd. W ten sposób zostały wprowadzone kolejne wyjątki i odstępstwa od powszechnie obowiązujących reguł. Nie sposób nie zgodzić się z twierdzeniem, że to co miało być wyjątkiem (tj. realizacja jedynie najistotniejszych projektów o znaczeniu ogólnonarodowym w specjalnym trybie) stało się regułą. Praktyka taka ma istotny wpływ na podważenie zasady zaufania obywatela do państwa i pewność obrotu.
Autor: Halina Więckowska-Sulimierska, radca prawny