Wierzytelności leasingowe (w tym nieściągalne) a koszty – ważny wyrok NSA

Sprzedaż wierzytelności wynikających z umów leasingu przez finansującego jest jedną z form finansowania działalności spółek leasingowych, czy też poprawy ich płynności finansowej. Opisany model transakcji nie budzi co do zasady wątpliwości interpretacyjnych od strony prawa cywilnego, w przeciwieństwie do aspektów prawnopodatkowych, które są przedmiotem sporów firm leasingowych z organami podatkowymi. Wątpliwości budzi m.in. sytuacja, w której wierzytelności z tytułu umów leasingu stają się nieściągalne. Właśnie do tej kwestii odniósł się NSA w wyroku z 5 czerwca 2025 r.

Potwierdzenie w sprawie dyskonta i KUP

W orzeczeniu Sąd  potwierdził, że w sytuacji, w której finansujący przeniósł na rzecz osoby trzeciej wierzytelności z tytułu opłat wynikających z umów leasingu operacyjnego (bez przeniesienia prawa własności przedmiotów leasingu), to kwoty wpłacone przez nabywcę wierzytelności leasingowych nie stanowią przychodu po stronie finansującego. Jednocześnie – jak wskazał NSA – zapłacone przez finansującego wynagrodzenie na rzecz cesjonariusza, stanowiące dyskonto (czyli różnicę między wartością nominalną wierzytelności a wartością realnie otrzymaną przez finansującego z tytułu zbycia wierzytelności od cesjonariusza), stanowi koszt uzyskania przychodu po stronie finansującego. Natomiast przychodem finansującego pozostają opłaty ponoszone przez korzystających na rzecz nabywcy wierzytelności leasingowych.

Nieściągalne wierzytelności w kosztach

NSA, utrzymując w mocy wyrok WSA we Wrocławiu (dotyczący skargi spółki leasingowej na interpretację indywidualną wydaną przez Dyrektora KIS), potwierdził także, że jeżeli opłaty ponoszone przez korzystających na rzecz cesjonariusza należy zaliczyć do przychodów cedenta (finansującego zbywającego należne mu wierzytelności leasingowe), to niezrozumiałe jest, zdaniem NSA, stanowisko Dyrektora KIS, zgodnie z którym prawidłowo udokumentowana nieściągalność wierzytelności leasingowych nie miałaby skutkować możliwością pomniejszenia o te kwoty przychodu finansującego.

Akceptacja koncepcji, którą organ przedstawił w interpretacji zaskarżonej przez spółkę leasingową, skutkowałaby tym, że w ramach opisanej we wniosku umowy sekurytyzacji żadna z jej stron (tj. ani finansujący/cedent, ani cesjonariusz) nie miałaby prawa odliczenia przedmiotowych kwot od swojego przychodu. Nabywca wierzytelności z tytułu leasingu (cesjonariusz) nie będzie miał takiej możliwości, gdyż opłaty uiszczane przez korzystających będą stanowić przychód finansującego/cedenta, a nie przychód nabywcy wierzytelności. Ponadto cesjonariusz nie spełni formalnych wymagań określonych w art. 16 ust. 1 pkt 25 i pkt 26a oraz art. 16 ust. 2 i ust. 2a ustawy o CIT w zakresie udokumentowania wierzytelności w taki sposób, by na gruncie ustawy o CIT mogły one zostać uznane za nieściągalne. Jednocześnie – jak zaznaczył NSA – trudno przyjąć, że opodatkowanie stron umowy leasingu z woli ustawodawcy zostało tak daleko zmodyfikowane, by pomniejszenie uzyskanego z tego tytułu przychodu o koszty podatkowe w ogóle nie było możliwe. W konsekwencji, zdaniem Sądu, spółka leasingowa, która przeniosła wierzytelności z tytułu umów leasingu, uprawniona jest zarówno do zaliczenia do KUP odpowiednio udokumentowanych wierzytelności nieściągalnych, jak i skorzystania z ulgi na złe długi, w razie nieotrzymania płatności od korzystających w terminie.