Korzystanie z fotowoltaiki a obowiązki podatkowe

Kolejna odsłona rządowego programu umożliwiającego uzyskanie dofinansowania wydatków na inwestycje w energię odnawialną przyczyni się zapewne do znacznego wzrostu zainteresowania przedsiębiorców leasingiem instalacji fotowoltaicznych. Warto więc przypomnieć, że przedmiotem umowy leasingu może być wyłącznie instalacja fotowoltaiczna stanowiąca odrębny środek trwały. Warto być świadomym również konsekwencji w zakresie podatku od nieruchomości, bo choć same panele fotowoltaiczne nie są nim objęte, to na podmiotach korzystających z fotowoltaiki będą ciążyć pewne obowiązki.

W dobie kryzysu energetycznego większość przedsiębiorców zastanawia się, jak może ograniczyć koszty utrzymania i prowadzenia działalności. Jeden z obszarów poszukiwania oszczędności dotyczy zużycia i kosztów prądu. Rozwiązaniem może być inwestycja w energię odnawialną, w tym w panele fotowoltaiczne. Tym bardziej, że IV nabór do rządowego programu „Energia Plus” rozpoczyna się już 1 lutego 2023 r. Umożliwi on beneficjentom uzyskanie pożyczki od 0,5 mln zł do 500 mln zł (do 85% kosztów kwalifikowanych) m.in. na instalacje fotowoltaiczne. Wsparciem objęte są również pompy ciepła, turbiny wiatrowe, kolektory słoneczne oraz małe elektrownie wodne. Dodatkowo przedsiębiorcy mogą starać się o dofinansowanie do magazynu energii. Warunkiem jest zintegrowanie go ze źródłem energii, które będzie realizowane równolegle w ramach projektu.

Przed dokonaniem inwestycji w technologię związaną z energią odnawialną warto przeanalizować konsekwencje podatkowe wynikające z posiadania instalacji fotowoltaicznej i finansowania jej w formie leasingu.

Instalacja fotowoltaiczna jako przedmiot umowy leasingu

Przedmiotem umowy leasingu mogą być wyodrębnione przedmioty, zarówno ruchome, jak i nieruchome. W doktrynie podnosi się, że ze względów praktycznych wyklucza się leasing części składowych rzeczy. Odnosząc powyższe do instalacji fotowoltaicznej, przyjmuje się, że na gruncie przepisów podatkowych może ona stanowić albo odrębny środek trwały, albo ulepszenie środka trwałego.

Instalacja fotowoltaiczna jako ulepszenie środka trwałego

Instalacja fotowoltaiczna, będąca elementem innego środka trwałego, nie może być przedmiotem umowy leasingu. Dotyczy to np. paneli fotowoltaicznych będących nierozłącznym elementem ściany budynku lub dachu. Wynika to z faktu, że rozłączenie paneli fotowoltaicznych może wiązać się z uszkodzeniem zarówno instalacji fotowoltaicznej, jak i obiektu, na którym została zainstalowana. Zasadniczo należałoby wskazać, że finansowanie leasingiem powinno być ograniczone wyłącznie do demontowalnych urządzeń, tzn. paneli fotowoltaicznych, falowników, przewodów itp. Oznacza to brak możliwości finansowania leasingiem budowlanych części instalacji fotowoltaicznej. Co do zasady zatem leasingiem powinny być objęte wyłącznie te przedmioty, które finansujący będzie mógł w prosty sposób zdemontować – w razie zakończenia umowy leasingu i braku wykupu ze strony korzystającego.

Instalacja fotowoltaiczna jako oddzielny środek trwały

Nic nie stoi natomiast na przeszkodzie, by przedmiotem umowy leasingu była instalacja fotowoltaiczna, która stanowi oddzielny środek trwały. Dotyczy to np. paneli fotowoltaicznych przykręconych do ram zainstalowanych na dachu budynku lub konstrukcji stalowych na betonowym fundamencie. Połączenie instalacji fotowoltaicznej z budynkiem lub płytą budowlaną nie jest nierozerwalne. Możliwe jest zdemontowanie paneli i zamontowanie ich na innym budynku. Taką instalację można również przekazać innemu podmiotowi (na podstawie kolejnej umowy leasingu) lub odsprzedać zainteresowanemu nabywcy na wolnym rynku, jeśli pierwotny korzystający nie zdecyduje się na dokonanie wykupu po zakończeniu umowy leasingu lub gdy zostanie ona przedwcześnie rozwiązana z innego powodu. To samo dotyczy pozostałych elementów instalacji fotowoltaicznej, takich jak falownik, przewody czy liczniki.

Do uznania instalacji fotowoltaicznej za odrębny środek trwały muszą zostać spełnione dwa warunki. Pierwszy przewiduje, że przy zastosowaniu odpowiednich narzędzi instalacja może zostać w prosty sposób zdemontowana. Drugi warunek dotyczy tego, by w czasie demontażu instalacji nie doszło do uszkodzenia paneli lub samego obiektu, na którym zostały zainstalowane. Spełnienie przez instalację obu warunków niezbędnych do uznania jej za odrębny środek trwały oznacza jednocześnie, że może ona być przedmiotem umowy leasingu.

Biorąc zatem pod uwagę, że kluczową część instalacji fotowoltaicznej stanowi ruchomość i może być ona przedmiotem odrębnej własności, co do zasady nie ma przeszkód do zawarcia umowy leasingu takiej instalacji (także w sensie podatkowym).

Instalacja fotowoltaiczna jako oddzielny środek trwały – warunki

Do uznania instalacji fotowoltaicznej za odrębny środek trwały muszą zostać spełnione co do zasady dwa podstawowe warunki. Pierwszym z nich jest fakt, że przy zastosowaniu odpowiednich narzędzi instalacja może zostać w prosty sposób zdemontowana. Oczywiście nie jest to równoznaczne z tym, że demontażu może dokonać każda osoba, chodzi o wykwalifikowane i specjalizujące się w tego typu pracach podmioty. Drugi warunek dotyczy tego, by w czasie demontażu instalacji nie doszło do uszkodzenia paneli lub samego obiektu, na którym zostały zainstalowane. Nie chodzi jednak o zdarzenia losowe, np. wynikające z upadku panelu, ale o szkody, które powstają ze względu na ścisłe połączenie paneli z obiektem, np. kiedy nie da się zdemontować paneli bez uszkodzenia struktury dachu lub gdy bez uszkodzenia paneli nie da się ich odłączyć od dachu, a przy próbie takiego działania – przykładowo – zostaną wyrwane kotwy do mocowania paneli.

Gdy jednak spełnione zostaną opisane dwa podstawowe warunki, instalacja fotowoltaiczna może być potraktowana jako odrębny środek trwały. Prawidłowość takiego stanowiska potwierdza fiskus, o czym świadczy m.in. interpretacja indywidualna z 4 września 2020 r. (sygn. 0113-KDIPT2-3.4011.522.2020.2.AC). W piśmie do organu wnioskodawca wskazał, że zważywszy „na jednolite stanowisko Krajowej Informacji Podatkowej w zakresie traktowania instalacji fotowoltaicznej jako odrębnego środka trwałego o symbolu klasyfikacyjnym KŚT 669, należy uznać, że instalacja taka stanowić będzie odrębny środek trwały, który nie modyfikuje wartości budynku, na którym został zamontowany”. Dyrektor KIS uznał stanowisko wnioskodawcy za prawidłowe. Spełnienie przez instalację warunków niezbędnych do uznania jej za odrębny środek trwały oznacza jednocześnie, że może ona być przedmiotem umowy leasingu.

Instalacja fotowoltaiczna jako przedmiot podatku od nieruchomości

Dla podmiotów zainteresowanych leasingiem bądź zakupem oraz instalacją paneli fotowoltaicznych istotne będzie z pewnością to, że same panele fotowoltaiczne nie są objęte podatkiem od nieruchomości. Niestety ich posiadanie będzie wiązało się z pewnymi obciążeniami wynikającymi z podatku od nieruchomości. Panele zwykle są zainstalowane na obiekcie połączonym z gruntem. O ile samo posiadanie paneli fotowoltaicznych nie będzie więc rodzić konsekwencji na gruncie podatku od nieruchomości, to wystąpią one w związku z tym, że panele potrzebują obiektu, na którym zostaną zamontowane. Podatek będzie wynikał z posiadania budynku, na którym zainstalowana jest instalacja fotowoltaiczna lub fundamentu betonowego (czyli budowli), do którego zostanie przymocowana konstrukcja panelu fotowoltaicznego.

Potwierdzenia w zakresie tego, że panele fotowoltaiczne zamontowane na dachu nie stanowią budowli, a w konsekwencji, że nie podlegają podatkowi od nieruchomości, dostarcza orzecznictwo. W wyroku z 18 grudnia 2018 r. (sygn. akt II FSK 1275/18) NSA potwierdził, że opodatkowaniu podlegają jedynie budowlane części farmy fotowoltaicznej. Takie podejście sądów znacząco obniża należności wynikające z podatku od nieruchomości, do których uiszczenia mogą być zobowiązane podmioty korzystające z instalacji fotowoltaicznej.

Autor: Paweł Jaworski