Leasing zwrotny – jedna czy dwie usługi? Kolejny wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu utrzymał swoje stanowisko w zakresie opodatkowania transakcji leasingu zwrotnego. Zdaniem Sądu nie ma podstaw do twierdzenia, że leasing zwrotny, mający cechy leasingu operacyjnego, może być usługą finansową zwolnioną z podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT. W takiej sytuacji dochodzi bowiem do dwóch oddzielnych transakcji – sprzedaży ruchomości przez korzystającego i świadczenia umowy leasingu. Inaczej mogłoby być jedynie w przypadku świadczenia przez finansującego usługi leasingu finansowego.
Sprawa dotyczyła spółki świadczącej usługi leasingu na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Jej świadczenia mają charakter leasingu zwrotnego, za co finansujący otrzymuje wynagrodzenie od leasingobiorcy. Zdaniem podatnika podejmowane przez niego czynności – obejmujące nabycie rzeczy od korzystającego, a następnie udostępnienie ich temu samemu podmiotowi w ramach umowy leasingu – stanowią usługi finansowe zwolnione od VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT.
Przeciwko organ i WSA
Podatnik wskazywał, że w rzeczywistości żadna ze stron transakcji nie wykonuje dostawy towarów, która mogłaby być opodatkowana VAT. Jak twierdził, w analizowanej sytuacji, nie można mówić o dostawie towarów, ponieważ przedmiot leasingu cały czas znajdował się w rękach korzystającego. Ponadto finansujący, pomimo przeniesienia własności rzeczy na jego stronę, nie mógł tą rzeczą swobodnie dysponować, np. dokonać jej sprzedaży, co wynikało z faktu, że rzecz ta stanowiła przedmiot umowy leasingu. W konsekwencji – według leasingodawcy – umowa zawarta z korzystającym w całości opierała się na fakcie, że w jej ramach leasingobiorca chciał otrzymać środki, które pozwoliłyby mu na poprawienie jego płynności finansowej. Z kolei za stwierdzeniem, że czynność stanowi jedno zdarzenie (zwolnione z VAT) świadczyć ma również fakt, że zarówno sprzedaż towaru przez korzystającego, jak i umowa leasingu są ze sobą ściśle powiązane i nie mogłyby funkcjonować w oderwaniu od siebie.
Spółka stwierdziła, że tak skonstruowana umowa leasingu zwrotnego stanowi w rzeczywistości formę umowy pożyczki. Kluczowym z perspektywy podatnika w tym przypadku jest fakt, że przedmiotem sprzedaży jak i umowy leasingu jest jeden ten sam przedmiot, który w czasie całej operacji jest w jednych rękach (korzystającego). A dodatkowo – zaraz po zakończeniu umowy leasingu – dojdzie do wykupu przedmiotu i jej rzeczywistym właścicielem ponownie stanie się leasingobiorca. Zdaniem podatnika potwierdza to, że podstawową przesłanką, dla której została zawarta cała umowa, jest chęć uzyskania przez korzystającego finansowania.
W ocenie Dyrektora KIS i WSA w Poznaniu nie ma podstaw do tego, by w przypadku leasingu zwrotnego, mającego cechy leasingu operacyjnego, można było mówić o jednym świadczeniu na gruncie ustawy o VAT. Zdaniem organu prawidłowym podejściem jest rozdzielenie obu transakcji, na pierwszą – w postaci sprzedaży ruchomości przez korzystającego na rzecz finansującego, oraz drugą – polegającą na świadczeniu umowy leasingu. Warto jednak mieć świadomość, że ponad rok temu WSA w Warszawie wydał wyrok, w którym stwierdził, że leasing zwrotny to jedna usługa finansowa zwolniona od VAT – i nie ma znaczenia, czy chodzi o leasing finansowy, czy operacyjny.
Ze stanowiskiem podatnika najpierw nie zgodził się Dyrektor KIS. W jego ocenie nie ma podstaw do tego, by w opisanych okolicznościach można było mówić o jednym świadczeniu na gruncie ustawy o VAT. Zdaniem organu prawidłowym podejściem jest rozdzielenie obu transakcji, na pierwszą – w postaci sprzedaży ruchomości przez korzystającego na rzecz finansującego, oraz drugą – polegającą na świadczeniu umowy leasingu. Podatnik na przedstawione przez organ stanowisko złożył skargę do sądu administracyjnego.
Została ona jednak oddalona przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, który w wyroku z 5 maja 2022 r. (sygn. I SA/Po 519/21) potwierdził interpretację organu. WSA podzielił stanowisko fiskusa, że w analizowanym przypadku nie może być mowy o stwierdzeniu, że zawarta przez podatnika umowa leasingu zwrotnego ma charakter zwolnionej z podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT usługi finansowej. Jak wskazał poznański sąd, umowa zawarta przez finansującego nie spełnia przesłanek wskazanych przez TSUE w wyroku z dnia 27 marca 2019 r. w sprawie C-201/18 (Mydibel SA), które pozwalałyby na uznanie leasingu zwrotnego za kompleksową usługę finansową. Taką możliwość w ocenie Sądu przekreśla fakt, że umowa leasingu zwrotnego zawarta przez podatnika w opisywanej sprawie ma cechy leasingu operacyjnego czyli usługi, natomiast TSUE orzekał w podobnej sprawie jednak dotyczącej leasingu finansowego będącego dostawą towaru.
Co dalej?
Tym samym powtórzone zostało wcześniejsze stanowisko przedstawione przez WSA w analogicznej sprawie. Podobny wyrok zapadł bowiem 5 lutego 2021 r. sygn. I SA/Po 571/20 przed WSA w Poznaniu. Warto jednak podkreślić, że są to dopiero pierwsze wyroki w sprawach uznania leasingu zwrotnego za zwolnioną usługę finansową, w których orzekali de facto ci sami sędziowie (2 z 3 orzekających w tej sprawie sędziów, wydało również wyrok w ubiegłym roku).
Kolejne orzeczenia w podobnych sprawach wydają się jedynie kwestią czasu. Czy w którymś z nich skład orzekający może pójść za tokiem rozumowania podatnika? Niewykluczone, tym bardziej, że nieco ponad rok temu WSA w Warszawie w wyroku z 28 kwietnia 2021 r. (sygn. III SA/Wa 1599/20) orzekł, że transakcja leasingu zwrotnego to jedna kompleksowa usługa finansowa zwolniona od VAT, zaś dokonywane w jej ramach zbycie ruchomości przez korzystającego nie stanowi odpłatnej dostawy towarów w rozumieniu ustawy o VAT. Co istotne, Sąd stwierdził, że dla powyższego stwierdzenie to, czy leasing jest leasingiem finansowym, czy leasingiem operacyjnym, nie ma wpływu. Nie ma bowiem znaczenia okoliczność, kto dokonuje odpisów amortyzacyjnych. W ocenie WSA przedmiotowo istotne elementy leasingu zwrotnego są bowiem zrealizowane bez względu na rodzaj zawartej umowy leasingu czy też przedmiot leasingu zwrotnego.
Niezależnie od tego, w którym kierunku rozwinie się dalsze orzecznictwo w opisywanej sprawie, firmy leasingowe powinny dążyć do pozyskania interpretacji potwierdzającej prawidłowość stanowiska, w myśl którego leasing zwrotny to dla celów podatku VAT dwie osobne transakcje.
Autor: Paweł Jaworski