Co zdumiewające, w jednej z ostatnich interpretacji opisane powyżej podejście zostało zastosowane już teraz – organ powołał się w tym zakresie na analogię wynikającą z podobieństwa pojęcia „ukrytych zysków” do „wydatków niezwiązanych z działalnością”. Tej całkowicie nietrafionej koncepcji nie można jednak traktować poważnie. Resort finansów do spółki z Dyrektorem KIS posunęli się w tym obszarze o jeden most za daleko. W rzeczywistości należy do sprawy podchodzić w ten sposób, że zmiana przepisów przez Ministerstwo nie ma charakteru precyzującego, ale właśnie jest wyrazem dążenia do rozszerzenia zakresu opodatkowania.

Na tym sporów nie koniec

O ile Ministerstwo Finansów rozwiązuje  pierwszy z opisanych problemów (zakładając, że projekt ustawy zmaterializuje się w zakładanej formie), to bez odpowiedzi pozostaje drugie pytanie sformułowane we wstępie, a mianowicie: Czy prywatny użytek samochodów przez pracowników jest w ogóle wydatkiem „niezwiązanym z działalnością”?

Uznanie samochodów, dla których nie jest prowadzona kilometrówka, za niewykorzystywane wyłącznie do działalności jest fikcją prawną stworzoną na potrzeby art. 16 ustawy o CIT (a ściśle tzw. wydatków eksploatacyjnych). Rzecz w tym, że w systemie estońskim zastosowanie tego przepisu jest wyłączone wprost . A skoro tak, to nie ma podstaw do jego stosowania przez analogię. Co więcej, skoro już resort finansów korygował przepisy i nie wprowadził obowiązku prowadzenia kilometrówki, to trzeba zakładać, że było to działanie świadome. 

Postawa Ministerstwa Finansów jest w tym zakresie niezrozumiała. Jeśli rzeczywiście dąży ono do tego, aby opodatkować wydatki związane z samochodami na poziomie 50%, to wystarczyłoby wprowadzić do przepisów o estońskim CIT identyczną regułę jak ta, która obowiązuje w przypadku wydatków eksploatacyjnych w systemie klasycznym. Dlaczego zatem Ministerstwo nie wykonuje takiego ruchu przy okazji planowanej zmiany przepisów? Być może celem jest pozostawienie otwartej furtki i oczekiwanie na to, aby praktyka sama wypracowała najlepsze rozwiązanie.

Inna możliwość jest taka, że Ministerstwo Finansów zapędziło się w kozi róg. Podejście prezentowane przez stronę rządową i fiskusa prowadzi bowiem do wniosku, że im droższy samochód, tym większe preferencje podatkowe w systemie estońskim. W systemie klasycznym bowiem można ujmować w kosztach podatkowych całość wydatku na zakup lub leasing samochodu, o ile jego wartość nie przekracza ustawowego limitu 150 tys. zł. W przypadku najdroższych aut (upraszczając, tych o wartości ok. 300 tys. zł) rozwiązanie „estońskie” staje się bardziej korzystne niż klasyczne, ponieważ opodatkowane nie jest nigdy więcej niż 50% amortyzacji, pomijając wydatki eksploatacyjne. Jednak w przypadku aut tańszych podatnicy na estońskim CIT byliby traktowani o wiele gorzej niż w systemie klasycznym. Trudno doszukać się jakiejkolwiek logiki takiego rozwiązania.

Co z leasingiem?

Estoński CIT zyskuje coraz bardziej na popularności i firmy leasingowe coraz częściej będą zawierać umowy z klientami stosującymi tę formę opodatkowania. Czy niekorzystne zmiany w tym obszarze wpłyną na branżę? Przede wszystkim należy wskazać, że w estońskim CIT trudno się doszukać specjalnych korzyści podatkowych leasingu, dlatego przy tej formie opodatkowania decydujące znaczenie po stronie klienta będą miały kryteria ekonomiczne . Niekorzystne regulacje mogą jednak zniechęcać do inwestowania w auta.

Z drugiej strony, jak już wspomniano, system estoński jest nadal bardziej korzystny w przypadku najdroższych samochodów i nie zmieni się to nawet po planowanych zmianach. Niewykluczone więc, że u klientów stosujących tę formę opodatkowania, może być widoczne większe zainteresowanie zawarciem umów leasingu na samochody o wartości 300 tys. zł lub więcej. Na ten moment najistotniejszą kwestią jest jednak ostateczny kształt przepisów, który może się jeszcze zmienić w toku prac legislacyjnych.