Nowa ustawa deweloperska – podsumowanie wybranych zmian

Nowa ustawa deweloperska – podsumowanie wybranych zmian

Większość przepisów tzw. ustawy deweloperskiej weszło w życie 1 lipca 2022 r. Głównym celem nowych regulacji jest zwiększenie ochrony nabywców lokali mieszkalnych lub domów z rynku pierwotnego. Ustawa nakłada na deweloperów obowiązek przekazywania nabywcy szerszego zakresu informacji na temat nieruchomości, a także domniemanie uznania wad w lokalu lub domu. Nowe przepisy nakładają też na deweloperów obowiązek odprowadzania składek na specjalny fundusz gwarancyjny.

Tzw. ustawa deweloperska, czyli ustawa o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego oraz domu jednorodzinnego oraz o Deweloperskim Funduszu Gwarancyjnym, została uchwalona 20 maja 2021 r. („Ustawa”), natomiast w przeważającym zakresie jej przepisy weszły w życie 1 lipca br.

Przepisy Ustawy mają zastosowanie do każdej umowy zawieranej przez dewelopera z nabywcą lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego. Dotyczy to też umów, które będą zawarte już po zakończeniu budowy, gdyż w praktyce umowy deweloperskie mają zastosowanie do momentu uzyskania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie dla inwestycji. 

Krąg adresatów

Nowe regulacje dotyczą w głównej mierze deweloperów, chociaż omawiana ustawa zawiera także istotne zmiany dla banków i innych podmiotów zaangażowanych w proces deweloperski. Inwestycje mieszkaniowe, których sprzedaż rozpocznie się po 1 lipca 2022 r., muszą być realizowane zgodnie z przepisami zawartymi w nowej Ustawie. Projekty, które rozpoczęto przed tą datą (wystarczy, aby chociaż jeden lokal został sprzedany przed 1 lipca 2022 r.), będą mogły być realizowane na podstawie dotychczasowych przepisów jeszcze przez dwa lata, jednak deweloperzy będą zobowiązani do uwzględnienia wybranych przepisów Ustawy również do inwestycji w toku. 

Deweloperski Fundusz Gwarancyjny

Głównym celem tzw. ustawy deweloperskiej jest zwiększenie ochrony nabywców lokali mieszkalnych lub domów z rynku pierwotnego. Nowe regulacje mają również chronić nabywców przed całkowitą utratą środków zgromadzonych na mieszkaniowych rachunkach powierniczych. Obecnie wspomniane ryzyko dotyczy przede wszystkim otwartych mieszkaniowych rachunków powierniczych, z zabezpieczeniem w postaci ubezpieczenia lub gwarancji bankowej. Deweloperzy korzystają najczęściej z rachunków otwartych, co skutkuje tym, że w razie upadłości dewelopera, kupujący mogą stracić środki, które zostały wpłacone na taki rachunek. W związku z tym Ustawa nakłada na banki większy zakres obowiązków i odpowiedzialność za prawidłowe rozliczanie inwestycji oraz wypłatę środków pieniężnych dla deweloperów.

Niewątpliwie przepisy tzw. ustawy deweloperskiej powinny przyczynić się do wzrostu bezpieczeństwa transakcji zakupu nowych lokali mieszalnych i domów, a tym samym do poszerzenia ochrony nabywców. Jednak to na nich zostaną w znacznej mierze przeniesione dodatkowe koszty prowadzenia inwestycji.

Na mocy Ustawy utworzono ponadto tzw. Deweloperski Fundusz Gwarancyjny, na który deweloperzy będą zobowiązani do wpłat składek w wysokości do 1% od wartości brutto lokalu mieszkalnego lub domu (w sytuacji, gdy wpłaty dokonywane są na otwarty mieszkaniowy rachunek powierniczy) i 0,1% (w sytuacji, gdy wpłaty na poczet ceny zakupu lokalu lub domu dokonywane są na zamknięty mieszkaniowy rachunek powierniczy). Deweloper jest zobowiązany do odprowadzenia składki po każdej wpłacie pochodzącej ze sprzedaży mieszkania lub domu.

Zgodnie z zapisami Ustawy, odpowiedzialność za rozliczanie składek dewelopera spoczywa na bankach. W praktyce oznacza to, że bank będzie zobowiązany do stworzenia dodatkowego rachunku, który będzie służył do rozliczania składek. Wypłata ostatniej transzy będzie zrealizowana dopiero wtedy, gdy bank zweryfikuje wszystkie umowy lub akty notarialne dotyczące danej inwestycji. Banki będą ponadto miały obowiązek zbierania i przekazywania dodatkowych informacji dotyczących inwestycji i składek, które powinny zasilić Deweloperski Fundusz Gwarancyjny. W przypadku braku zapłaty składki lub pojawienia się błędów, bank będzie musiał wstrzymać finansowanie inwestycji. 

Szerszy obowiązek informacyjny

Ustawa nakłada ponadto na dewelopera obowiązek przekazywania nabywcy szerszego zakresu informacji, niż miało to miejsce do tej pory. Deweloperzy zostali zobowiązani m.in. do przekazywania informacji o decyzji o pozwoleniu na użytkowanie, zaświadczeniu o samodzielności lokalu oraz o ustanowieniu odrębnej własności lokalu. Na deweloperze spoczywa obowiązek doręczenia prospektu informacyjnego na nieodpłatnym trwałym nośniku, nawet jeśli potencjalny nabywca nie zwrócił się z prośba o jego przekazanie.

Ustawa zawiera też katalog nowych informacji i danych, które należy uwzględniać w prospekcie emisyjnym. Chodzi m.in. o: datę uprawomocnienia się decyzji o pozwoleniu na użytkowanie lub zakończenia budowy, powierzchnię lokalu mieszkalnego lub domu, ich cenę oraz limit gwarancyjny w przypadku upadłości banku prowadzącego rachunek powierniczy.

Uprawnienia w sytuacji istnienia wad

Ustawa wprowadza ponadto tzw. domniemanie uznania wad przez dewelopera. Polega ono na tym, że jeśli deweloper w terminie 14 dni nie poinformuje nabywcy o uznaniu bądź odmowie uznania wad, przyjmuje się, że deweloper takie wady uznał.

W przypadku uznania wad deweloper ma (poza nielicznymi wyjątkami) 30 dni na ich usunięcie, licząc od dnia podpisania protokołu odbioru technicznego. Jeśli nie usunie on wad w powyższym terminie ani nie wskaże nowego terminu na ich usunięcie, nabywca może usunąć takie wady we własnym zakresie, a następnie obciążyć kosztami dewelopera.

Ponadto, w przypadku stwierdzenia istnienia w odniesieniu do lokalu mieszkalnego lub domu istotnych wad, nabywca ma prawo do odmowy odbioru lokalu lub domu, a nawet do odstąpienia od zawartej umowy.

Szersza ochrona, wyższe koszty

Niewątpliwie przepisy Ustawy powinny przyczynić się do wzrostu bezpieczeństwa transakcji zakupu nowych lokali mieszalnych i domów, a tym samym do poszerzenia ochrony nabywców. Natomiast ze względu na nałożenie na deweloperów dodatkowych kosztów prowadzenia inwestycji (przede wszystkim obowiązku odprowadzania składek na Deweloperski Fundusz Gwarancyjny), czy konieczność zapewnienia obsługi weryfikacji odprowadzania składek przez banki, a tym samym szerszej kontroli rozliczania procesu deweloperskiego, koszty inwestycji zostaną w znacznej mierze przeniesione na nabywców. Można się więc spodziewać, że obowiązujące od niedawna przepisy przyczynią się do dalszych wzrostów cen nowych lokali mieszkalnych i domów jednorodzinnych.