Pomoc dla kredytobiorców. Od wakacji do funduszu wsparcia
Rząd doszedł do porozumienia w kwestii przedłużenia tzw. wakacji kredytowych. Projekt nowelizacji ustawy wpłynął do laski marszałkowskiej 12 marca 2024 r. Przewiduje on wprowadzenie istotnych ograniczeń w stosunku do przepisów obowiązujących wcześniej. Zmiany czekają również regulacje dotyczące funkcjonowania funduszu wsparcia, który ma stać się podstawowym narzędziem pomocowym dla kredytobiorców w trudnej sytuacji.
Wprowadzone w 2022 r. przepisy umożliwiały kredytobiorcom zawieszenie spłat rat kredytu maksymalnie na 4 miesiące w 2022 r. i kolejne 4 miesiące w 2023 r. Długo jednak nie było wiadomo, czy program pomocowy będzie kontynuowany. Wiele wskazywało na to, że ostatnim rokiem, w którym możliwe było skorzystanie ze wsparcia, był rok 2023 r. Aktualnie mamy natomiast niemal pewność, że projekt będzie kontynuowany, jednak na zdecydowanie innych zasadach.
Wakacje kredytowe były bardzo popularne, ponieważ skorzystanie z pomocy nie wiązało się z żadnymi dodatkowymi opłatami i było dostępne bez jakiegokolwiek kryterium dochodowego czy majątkowego. Projekt nowelizacji zakłada, że zasady te ulegną zmianie, ponieważ wprowadzone zostaną ograniczenia w stosunku do wcześniej obowiązujących przepisów.
Wakacje na nowych zasadach
W tym roku z wakacji kredytowych będą mogli skorzystać jedynie kredytobiorcy, których rata kredytu przekracza 30% dochodu gospodarstwa domowego, liczonego jako średnia za poprzednie trzy miesiące oraz kredytobiorcy mający na utrzymaniu co najmniej troje dzieci (na dzień złożenia wniosku). Warto przy tym wskazać, że we wcześniejszym projekcie stosunek raty do dochodu był ustalony na poziomie 35%, jednak w toku prac został obniżony, by z pomocy mogło skorzystać większe grono kredytobiorców. Co szczególnie istotne, projekt przewiduje, że kredytobiorcy będą musieli samodzielnie obliczyć, czy przysługuje im prawo do skorzystania z wakacji kredytowych, ponosząc pełną odpowiedzialność za niewłaściwą decyzję.
Zaproponowano również wprowadzenie limitu, zgodnie z którym prawo do zawieszenia spłaty rat będzie przysługiwać konsumentowi tylko w przypadku, gdy wartość udzielonego mu kredytu nie przekracza 1 200 000 zł (co ma uniemożliwić korzystanie ze wsparcia najbardziej zamożnym kredytobiorcom). Tak jak dotychczas, z wakacji nie będą mogły skorzystać osoby, które posiadają zadłużenie w walucie obcej.
Zwiększenie zakresu pomocy z Fundusz Wsparcia Kredytobiorców i ułatwienie uzyskania dostępu do wsparcia i pożyczek ma spowodować, że w przyszłości wakacje kredytowe przestaną być potrzebne, a podstawowym narzędziem wspierania kredytobiorców w trudnej sytuacji będzie właśnie wspomniany fundusz.
Prace nad projektem istotnie się przedłużyły i w praktyce niemożliwe będzie skorzystanie z pomocy już w pierwszym kwartale 2024 r., a z projektu wynika, że nowelizacja przepisów ma wejść w życie 1 maja 2024 r. Jeśli tak się stanie, spłatę rat będzie można zawiesić w maju i w czerwcu tego roku oraz jeszcze przez dwa miesiące w II połowie roku (po jednym w każdym kwartale).
Wakacje odejdą do lamusa?
Oprócz wakacji kredytowych rząd proponuje zmiany w zasadach funkcjonowania Funduszu Wsparcia Kredytobiorców. Jest to o tyle istotne, że z pomocy tego funduszu mogą korzystać również osoby, które zaciągnęły kredyt walutowy. Fundusz ma pomagać kredytobiorcom w trudnej sytuacji finansowej, u których rata kredytu przekracza 40% dochodu gospodarstwa domowego (aktualnie wskaźnik ten wynosi 50%).
W oparciu o obowiązujące regulacje w ramach udzielanej pomocy kredytobiorcy mogą otrzymywać wparcie w kwocie maksymalnie 2 000 zł miesięcznie przez 36 miesięcy (łącznie 72 000 zł), natomiast po nowelizacji kwota wsparcia ma zostać podniesiona do 3 000 zł, a okres pomocy wydłużony do 40 miesięcy (co przełoży się na maksymalną kwotę wsparcia w wysokości 120 000 zł).
Z kolei okres pomocy udzielanej w formie pożyczki (dla kredytobiorców, którzy chcą sprzedać nieruchomość, ale pieniądze uzyskane z tytułu sprzedaży nie pokrywają spłaty kredytu mieszkaniowego), ma zostać wydłużony poprzez rozłożenie spłaty na 200 rat – zamiast aktualnych 144 rat.
Projekt zakłada też podwyższenie kwoty dochodu umożliwiającej uzyskanie wsparcia lub pożyczki na spłatę zadłużenia. Po nowelizacji z pomocy będą mogły skorzystać te osoby, których miesięczny dochód gospodarstwa domowego, pomniejszony o miesięczne koszty obsługi kredytu mieszkaniowego, nie będzie przekraczał 2,5-krotności kryteriów, które określone są w ustawie o pomocy społecznej. W przypadku jednoosobowego gospodarstwa domowego będzie to 1 940 zł (dotychczas było to 1 552 zł), a w przypadku gospodarstwa wieloosobowego – 1 500 zł (dotychczas było to 1 200 zł), pomnożone przez liczbę członków gospodarstwa.
Zdaniem rządu zwiększenie zakresu pomocy z funduszu i ułatwienie uzyskania dostępu do wsparcia i pożyczek ma spowodować, że wakacje kredytowe przestaną być potrzebne, a podstawowym narzędziem wspierania kredytobiorców w trudnej sytuacji będzie właśnie Fundusz Wsparcia Kredytobiorców.
Projekt ustawy jest aktualnie opiniowany przez Biuro Legislacyjne.
Autor: Katarzyna Jessa, adwokat, mediator