Kolejne zmiany w ramach pakietu VAT
e-commerce od 1 stycznia 2024 r.
Aktualizacja tekstu: 16.05.2023
Część planowanych zmian w obszarze podatku od towarów i usług jest procedowanych w ramach pakietu VAT e-commerce. Obecnie ustawa została rozpatrzona przez Senat i oczekuje na przekazanie jej do podpisu Prezydenta. Nowe przepisy mają wejść w życie 1 stycznia 2024 r. i będą dotyczyć głównie dostawców usług płatniczych.
Przywołana we wstępie ustawa o zmianie ustawy o VAT oraz ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej przewiduje wprowadzenie zmian w VAT, mających na celu implementację dyrektywy Rady (UE) 2020/284 z 18 lutego 2020 r. (zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE w odniesieniu do wprowadzenia pewnych wymogów dla dostawców usług płatniczych). Aktualnie ustawa została rozpatrzona przez Senat, który nie wniósł do niej żadnych poprawek. W efekcie należy spodziewać się, że w najbliższym czasie zostanie ona skierowana do podpisu Prezydenta. Przepisy – zgodnie z wcześniejszymi informacjami – zaczną obowiązywać 1 stycznia 2024 r.
Nowy system CESOP
W uzasadnieniu do zmian wskazano, że zgodnie z rozporządzeniem Rady (UE) 2020/283 zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 904/2010 w odniesieniu do środków służących wzmocnieniu współpracy administracyjnej w celu zwalczania oszustw w dziedzinie VAT, przewidywane jest m.in. utworzenie centralnego elektronicznego systemu informacji o płatnościach (CESOP), zarządzanego na poziomie Unii Europejskiej, przez Komisję Europejską, do którego państwa członkowskie obowiązane będą cyklicznie przekazywać informacje na temat odbiorców płatności i transakcji płatniczych.
Przywołane powyżej unijne rozporządzenia są uzupełnieniem części pakietu na rzecz zwalczania oszustw związanych z VAT w obszarze handlu elektronicznego, którego przepisy obowiązują w Polsce od 1 lipca 2021 r., w ramach tzw. pakietu VAT e-commerce.
Zważywszy, że państwa członkowskie UE nie mogą w sposób samodzielny uzyskać od podmiotów trzecich, np. dostawców usług płatniczych, informacji koniecznych do kontroli transgranicznych dostaw towarów i świadczenia usług objętych VAT, utworzenie CESOP pozwoli państwom UE skuteczniej współpracować w tym zakresie. Według Ministra Finansów utworzenie CESOP ma na celu wzmocnienie współpracy organów podatkowych, które będą mogły skuteczniej walczyć z oszustwami w obszarze VAT w sektorze e-commerce. Wśród głównych założeń działalności CESOP należy wymienić:
- identyfikowanie podatników, którzy w innym przypadku nie byliby znani organom podatkowym. Pozwoli to wykrywać podmioty, które powinny deklarować i płacić VAT w państwach członkowskich UE, ale nie posiadają numeru identyfikacyjnego VAT;
- szacowanie kwoty VAT, która powinna zostać zapłacona w danym państwie członkowskim w związku z handlem elektronicznym;
- wsparcie w ocenie zobowiązań z tytułu VAT tych podatników, którzy zidentyfikowani są w VIES, OSS lub IOSS.
Dodatkowe obowiązki dla dostawców usług płatniczych
Istotna rola w procesie zwalczania oszustw podatkowych w obszarze e-commerce przypisywana jest dostawcom usług płatniczych, dlatego dyrektywa 2020/284 nakłada na nich obowiązek prowadzenia kwartalnej ewidencji odbiorców płatności i płatności transgranicznych. Ewidencje te mają być przesyłane drogą elektroniczną do państwa członkowskiego, w którym dostawcy usług płatniczych mają siedzibę lub w którym świadczą usługi. Następnie państwo członkowskie jest odpowiedzialne za przesyłanie zgromadzonych danych drogą elektroniczną do CESOP, co musi nastąpić nie później niż dziesiątego dnia drugiego miesiąca następującego po kwartale, którego dane te dotyczą.
Dostawcami usług płatniczych, których dotyczyć będą nowe obowiązki są:
a) instytucje kredytowe w rozumieniu w art. 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013, w tym ich oddziały jeśli znajdują się one w Unii, bez względu na to, czy siedziby zarządu tych oddziałów znajdują się w Unii, czy poza Unią;
b) instytucje pieniądza elektronicznego w rozumieniu art. 2 pkt 1 dyrektywy 2009/110/WE, w tym również ich oddziały, gdy takie oddziały znajdują się w Unii, a ich siedziby zarządu znajdują się poza Unią, o ile usługi płatnicze świadczone przez te oddziały są związane z emisją pieniądza elektronicznego;
c) instytucje świadczące żyro pocztowe, które są na mocy prawa krajowego uprawnione do świadczenia usług płatniczych;
d) instytucje płatnicze;
e) osoby fizyczne lub prawne korzystające ze zwolnienia zgodnie z art. 32 dyrektywy PSD2 (Payment Services Directive 2).
Co istotne, obowiązek prowadzenia ewidencji nie dotyczy dostawców usług płatniczych zlokalizowanych poza terytorium Unii Europejskiej, gdyż podmioty te nie są objęte zakresem stosowania dyrektywy PSD2. Dla celów wywiązywania się z obowiązków w zakresie prowadzenia ewidencji, należy uznać, że dany dostawca usług płatniczych znajduje się w państwie członkowskim UE, gdy jego BIC lub kod identyfikacyjny odnosi się do tego państwa członkowskiego UE.
Od 2024 r. dostawcy usług płatniczych zlokalizowani w UE będą zobowiązani do prowadzenia i przekazywania ewidencji odbiorców płatności i płatności transgranicznych po upływie każdego kwartału, jeżeli kumulatywnie spełnione zostaną dwa warunki. Po pierwsze, środki pieniężne będą przekazywane od płatnika z UE do sprzedawcy z innego państwa członkowskiego (bądź spoza UE). Po drugie, dostawca usług płatniczych zrealizuje w ciągu kwartału w danym państwie Unii więcej niż 25 płatności na rzecz tego samego odbiorcy.
Ważny próg 25 płatności
Dostawcy usług płatniczych zlokalizowani w UE będą zobowiązani do prowadzenia i przekazywania ewidencji po upływie każdego kwartału kalendarzowego, jeżeli kumulatywnie spełnione zostaną następujące warunki:
i. środki pieniężne będą przekazywane od płatnika zlokalizowanego w państwie członkowskim (co do zasady jest to nabywca towarów/usług) do odbiorcy płatności zlokalizowanego w innym państwie członkowskim bądź poza UE (co do zasady jest to sprzedawca towarów/usług),
ii. dostawca usług płatniczych zrealizuje w ciągu kwartału kalendarzowego w danym państwie członkowskim więcej niż 25 płatności na rzecz tego samego odbiorcy.
Należy jednak wskazać, że nie wszystkie usługi płatnicze mają znaczenie dla kontroli transgranicznych dostaw towarów i świadczenia usług. Istotne są jedynie te, które prowadzą do transgranicznego transferu środków na rzecz odbiorców płatności (lub dostawców usług płatniczych działających w imieniu odbiorców) i tylko wówczas, gdy płatnik znajduje się w jednym z państw członkowskich UE. Wynika to z faktu, że państwo członkowskie, z którego pochodzi płatność, wskazuje organom podatkowym miejsce konsumpcji. Oznacza to, że płatności krajowe nie będą objęte zakresem nowych regulacji.
Aby uwzględnić jedynie płatności, które mogą być powiązane z działalnością gospodarczą (a więc wykluczyć transgraniczne przelewy środków dokonywane na potrzeby prywatne), przewidziano próg liczby płatności transgranicznych otrzymywanych przez danego odbiorcę płatności. Jak już zasygnalizowano powyżej, dostawca usług płatniczych będzie musiał prowadzić ewidencję na temat danego odbiorcy płatności w celu jej udostępnienia administracjom podatkowym tylko wówczas, gdy łączna liczba płatności otrzymanych przez danego odbiorcę przekroczy próg 25 takich zdarzeń w danym kwartale kalendarzowym (jest to również okres sprawozdawczy dla dostawców usług płatniczych). Liczbę tych płatności oblicza się poprzez odniesienie do usług płatniczych świadczonych przez dostawcę usług płatniczych w podziale na poszczególne państwa członkowskie i indywidualne identyfikatory odbiorcy płatności.
Warto zwrócić uwagę, że dostawcy usług płatniczych nie zawsze wiedzą, czy dany płatnik jest podatnikiem, czy też konsumentem, dlatego po przekroczeniu progu 25 płatności transgranicznych na rzecz tego samego odbiorcy płatności w kwartale, dostawcy usług płatniczych będą musieli przechowywać informacje dotyczące wszystkich płatności otrzymanych przez takiego odbiorcę płatności, bez rozróżniania, czy płatnik jest konsumentem, czy podatnikiem. Oznacza to, że regulacje wprowadzone dyrektywą 2020/284 będą miały zastosowanie w ten sam sposób do płatności B2B, jak B2C.
Dostawcy usług płatniczych będą musieli ponadto stosować zasady w zakresie określenia lokalizacji płatników i odbiorców płatności. Odmiennie niż w prawie podatkowym kluczowego znaczenia w tym zakresie nie będzie miało ustalenie miejsca opodatkowania, siedziby ani stałego lub zwykłego miejsca zamieszkania odbiorcy płatności ani płatnika. Ustalenie lokalizacji (zarówno płatnika, jak i odbiorcy) może zostać oparte na:
a) IBAN rachunku płatniczego lub jakimkolwiek innym identyfikatorze, który jednoznacznie identyfikuje płatnika oraz podaje jego lokalizację – w tym przypadku przyjmuje się, że płatnik znajduje się na terytorium państwa członkowskiego, któremu odpowiada IBAN lub jakikolwiek inny identyfikator;
b) BIC lub jakimkolwiek innym kodzie identyfikacyjnym instytucji – ustala się w przypadku braku identyfikatorów wskazanych w ppkt a).
Określenie lokalizacji, w szczególności jej prawidłowość, będzie determinować obowiązek prowadzenia – opisanej wcześniej – ewidencji przez danego dostawcę usług płatniczych.
Celem uszczelnienie poboru VAT
Zdaniem Ministra Finansów, biorąc pod uwagę, że płatność za większość zakupów dokonywanych przez Internet przez klientów europejskich odbywa się z wykorzystaniem poleceń przelewu, poleceń zapłaty lub przy użyciu karty, za pośrednictwem dostawców usług płatniczych, to wprowadzenie opisanego pakietu rozwiązań spełni zakładane rezultaty. Dostawcy usług płatniczych posiadają bowiem szczegółowe informacje dotyczące płatności i odbiorcy płatności, dlatego mogą przedstawić organom podatkowym pełny obraz zakupów dokonywanych w sieci, aby pomóc im w należytym wykonywaniu zadań polegających na monitorowaniu przestrzegania obowiązków w zakresie VAT, a także wykrywaniu i zwalczaniu transgranicznych oszustw w dziedzinie VAT. Zgodnie z przyjętą ustawą dane z ewidencji prowadzonych przez dostawców będą umieszczane nie tylko w unijnym systemie CESOP, ale trafią także do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej.
Jednocześnie wgląd i możliwość korzystania przez administracje skarbowe poszczególnych państw z danych o płatnościach przyczyni się do uszczelnienia poboru VAT i poprawy sytuacji uczciwych podatników, co powinno mieć wpływ na wspólny rynek.
Ustawa została już przyjęta przez Sejm, a także rozpatrzona przez Senat, który nie wniósł do niej jakichkolwiek poprawek. Należy więc oczekiwać na przekazanie jej Prezydentowi, który będzie miał 21 dni na podpisanie ustawy.
Autor: Piotr Piechowicz
Dodatkowe materiały:
- Zmiany w zasadach częściowego odliczania VAT
- Zmiany dotyczące ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących
- Zmiany w zakresie WIS. Doprecyzowanie niekorzystne dla wnioskodawców?
- Planowane zmiany w zakresie zwolnień od podatku VAT
- Zmiany dotyczące MPP oraz rachunku VAT
- Brak faktury, czyli uproszczenie i neutralność rozliczeń. Nadchodzą zmiany w WNT
- Kursy walutowe a faktury korygujące. Ubędzie wątpliwości
- Faktury zaliczkowe – brak obowiązku wystawiania
- Łagodniejsze zasady wymierzania sankcji VAT
- Pakiet SLIM VAT – runda trzecia